ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ဆိုးသြမ္းေနေသာအခါ

ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ဆိုးသြမ္းေနေသာအခါ
When Buddhist Go Bad
By Hannah Beech (Monday, July 1, 2013)
(တိုက္႐ိုက္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္)

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဘင္လာဒင္လို႔ သမုတ္ခံရတဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ မ်က္ႏွာဟာ ႐ုပ္ပြားေတာ္တစ္ခုကဲ့သို႕ တည္ၾကည္ ၿငိမ္သက္လ်က္စြာနဲ႔ တရားကို စတင္ေဟာၾကားပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ေရွ႕ေမွာက္မွာ ကိုးကြယ္သူ ရာေပါင္းမ်ားစြာဟာ လက္အုပ္ခ်ီၿပီး ထိုင္ေနၾကပါတယ္။ သူတို႔ေတြရဲ႕ေက်ာျပင္မွာေတာ့ ေခြၽးေတြစီးက်ေနပါတယ္။ တရားနာ ပရိတ္သတ္ႀကီးက သဃၤန္း၀တ္ရဟန္းနဲ႔အတူ ႐ြတ္ဖတ္သံေတြဟာ မႏၲေလးၿမိဳ႕ရွိ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းအတြင္းကေန လြင့္ပ်ံ႕ေနပါတယ္။ မႏၲေလးဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ၿပီးရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုပါ ျမင္ကြင္းကေတာ့ စိတ္ၾကည္ႏူး ခ်မ္းေျမ႕ဖြယ္ရာ ေကာင္းေပမယ့္ ဦး၀ီရသူရဲ႕ တရားေတြကေတာ့ မုန္းတီးမႈေတြ ေရာယွက္ေနပါတယ္။ ''ခုခ်ိန္ဟာ ၿငိမ္သက္ေနရမယ့္ အခ်ိန္မဟုတ္ပါဘူး'' ဟု သက္ေတာ္ ၄၆ႏွစ္ အ႐ြယ္ရွိ အဆိုပါဘုန္းေတာ္ႀကီးက ႁမြက္ၾကားပါတယ္။ မိနစ္ ၉၀ လံုးလံုး တရားေဟာၾကားတဲ့အထဲမွာ ဗုဒၶဘာသာလူမ်ားစုရွိတဲ့ႏိုင္ငံမွာ လူနည္းစုမြတ္စလင္ေတြကို မုန္းတီးဖို႕ ထည့္သြင္းေဟာၾကားေနပါတယ္။ ''အခုအခ်ိန္မွာ အားလံုး ႏိုးၾကားေနဖို႕၊ သတိရွိဖို႕ လိုပါတယ္''

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ေသြးပူေနၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မ်ားစြာေသာ မြတ္စလင္ေသြးေတြလည္း ေျမခခဲ့ရပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္းက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူရမ္းကားအုပ္စုေတြဟာ လူနည္းစုဘာသာ၀င္ေတြကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ခဲ့ပါတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြကေတာ့ မူဆလင္ေတြ ဆယ္ဂဏန္းေလာက္ ေသဆံုးခဲ့ရတယ္လို႔ ေျပာေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရး လုပ္ေဆာင္သူေတြကေတာ့ ေသဆံုးခဲ့တဲ့ အေရအတြက္ ရာဂဏန္းအထိရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ အၾကမ္းဖက္မႈ အမ်ားစုဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ပစ္မွတ္ထားခဲ့တာပါ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေနာက္ပိုင္း အစြန္အဖ်ားမွာ ေနထိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံမဲ့ မြတ္စလင္လူမ်ဳိးစုျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့ကုလသမဂၢကေန ယံုၾကည္မႈအရ ႏွိပ္စက္ခံရဆံုး လူမ်ဳိးစုအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံထားရသူေတြပါ။ ထိုကဲ့သို႕ ေသြးထြက္သံယို အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ ဦး၀ီရသူ ေနထိုင္ၿပီး ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္တဲ့တရားေတြ ေဟာၾကားေနခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာခဲ့ပါတယ္။ အစြန္းေရာက္ ဘုန္းႀကီးေတြဟာ သန္း ၆၀ ေသာ ျမန္မာျပည္သူရဲ႕  ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတဲ့ မြတ္စလင္ေတြကို ႏိုင္ငံနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနသူအျဖစ္ ႐ႈျမင္ၾကပါတယ္။ ''မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ေမြးဖြားႏႈန္းဟာ အရမ္းကိုလ်င္ျမန္ၿပီး ကြၽႏု္္ပ္တို႔ရဲ႕ သမီးပ်ဳိေတြကို ခိုးယူေနၾကပါတယ္။ အဓမၼက်င့္ႀကံေနၾကပါတယ္'' ဟု ဦး၀ီရသူက စာေရးသူကို ေျပာျပပါတယ္။ ''သူတို႔ေတြက ကြၽႏု္ပ္တို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံကို သိမ္းပိုက္ဖို႕ ႀကံ႐ြယ္ေနၾကပါတယ္။ ဒါကို လက္သင့္မခံႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံအျဖစ္  ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားရမွာပါ''

ဒီလုိအမုန္းစကားေတြဟာ လူမ်ဳိးစု ၁၃၅ ခုေက်ာ္ ေနထိုင္ေနၿပီး ရာစုႏွစ္၀က္ခန္႕ အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈကေန မၾကာေသးမီကမွ လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုရဲ႕ ထိရွလြယ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။ အာဏာရွင္ လက္ထက္တုန္းကပင္ ျပ႒ာန္းမႈမရွိခဲ့တဲ့ တစ္မိသားစုကို ကေလး ၂ ေယာက္သာ ယူခြင့္ရွိသည္ဆိုသည့္ ပိတ္ပင္မႈကို အခ်ဳိ႕ေသာ အစိုးရအရာရွိေတြက ႐ိုဟင္ဂ်ာမိသားစုေတြအေပၚ ျပ႒ာန္းဖို႕ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ ေျမာက္ဖ်ားပိုင္းမွာ ေနထိုင္တဲ့ ခရစ္ယာန္လူမ်ဳိးစုေတြရဲ႕အဆိုအရ အစိုးရစစ္တပ္နဲ႔ ခရစ္ယာန္အမ်ားစုပါ၀င္တဲ့ ကခ်င္လက္နက္ကိုင္ေတြၾကားက တိုက္ပြဲေတြဟာ ဘာသာေရးမတူညီမႈကေန ေပါက္ဖြားလာတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

အစြန္းေရာက္ဗုဒၶ၀ါဒဟာ အာရွရဲ႕ ေဒသအမ်ားစုမွာ ေပၚထြက္လာေနပါတယ္။ ယခုႏွစ္ သီရီလကၤာမွာ ထိပ္တန္းအစိုးရ အရာရွိေတြနဲ႔ နီးစပ္တဲ့ အမ်ဳိးသားေရး ဗုဒၶ၀ါဒီအုပ္စုေတြဟာ ၾသဇာႀကီးမားလာၿပီး ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြကေန မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ေတြ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ပစၥည္းဥစၥာေတြကို ဖ်က္ဆီးဖို႕ လႈံ႕ေဆာ္လာၾကပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ကစလို႔ လူေပါင္း ၅၀၀၀ ေလာက္ ေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ မြတ္စလင္ ေသာင္းက်န္းမႈေတြရွိတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ဖ်ားမွာလည္း ထိုင္းစစ္တပ္က အရပ္သားေတြကို ျပည္သူ႔စစ္အျဖစ္ သင္တန္းေပးခဲ့ၿပီး ဘုန္းႀကီးေတြ ဆြမ္းခံထြက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေဘးကေန ၀န္းရံေပးၾကပါတယ္။ ဒီလုိမ်ဳိး လုပ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ သူတို႔ရဲ႕ယံုၾကည္မႈက ေတာင္းဆိုေနပါတယ္။ အဆိုပါ စစ္သားေတြနဲ႔ (လက္နက္သယ္ေဆာင္တဲ့) အခ်ဳိ႕ဘုန္းႀကီးေတြဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ လူနည္းစု မြတ္စလင္ေတြကို ဖယ္က်ဥ္ထားသလို ပိုမို ခံစားရေစပါတယ္။

အဲဒီ့ႏိုင္ငံေတြမွာ အစြန္းေရာက္ဗုဒၶ၀ါဒ ေပၚထြက္လာတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္း သီးျခားစီရွိေသာ္လည္း မ်ားျပားလာတဲ့ အင္တာနက္ အသံုးျပဳမႈေတြေၾကာင့္ ေဖ့ဘုတ္နဲ႔ တြစ္တာမွတစ္ဆင့္ တစ္ဖက္သတ္ အမုန္းပြားမႈေတြနဲ႔ ေကာလာဟလေတြ ပိုမိုလ်င္ျမန္စြာ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ အလြယ္တကူပင္ တစ္ႏိုင္ငံမွ တစ္ႏိုင္ငံသို႕ ကူးစက္လာပါတယ္။ ျမန္မာေ႐ႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား သိန္းနဲ႔ခ်ီရွိေနတဲ့ မေလးရွားႏိုင္ငံမွာ ဇြန္လအတြင္းက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားအခ်ဳိ႕ အသတ္ခံရပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မြတ္စလင္ေတြ အသတ္ခံရတဲ့အတြက္ လက္စားေခ်မႈလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္လို႔ မေလးရွားအာဏာပိုင္ေတြက ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္မႈေတြ စတင္ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ ကာလတုန္းက ဟိႏၵဴအမ်ဳိးသားေရး၀ါဒီေတြ၊ မြတ္စလင္ စစ္ေသြးၾကြေတြ၊ အစြန္းေရာက္ ခရစ္ယာန္ေတြနဲ႔ ေရွး႐ိုးစြဲ ဂ်ဴးေတြ ထြန္းကားခဲ့တဲ့အခ်ိန္မွာ ဗုဒၶဘာသာဟာ အဆိုပါစက္ကြင္းကေန လြတ္ေျမာက္ေနခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာ့အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ေတာ့ အၾကမ္းမဖက္ေရး၊ ေမတၱာထားေရးတို႔ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေလာက္က ပြင့္ထြန္းခဲ့တဲ့ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ အဆံုးအမေတြကေန ေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ အဓိပၸါယ္ တစ္ထပ္တည္းက်ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျခားဘာသာ၀င္ေတြလိုပဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ ဘုန္းႀကီးေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဂိုဏ္ဂဏစြဲ အေခ်ာင္သမား၀ါဒရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈကို မလြန္ဆန္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။

အာရွဟာ နယ္ခ်ဲ႕ေတြနဲ႔ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို ဆန္႔က်င္ခဲ့တဲ့ အခ်ိန္တုန္းက ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီးေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ ၾသဇာနဲ႔ မ်ားျပားတဲ့အေရအတြက္ကို အသံုးျပဳၿပီး နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ဘုန္းႀကီးေတြဟာ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးအတြက္ အသားအေရ ခ်ဳံးခ်ံဳးက်တဲ့အထိ အစာငတ္ခံကာ အသက္စေတး ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ အထင္ရွားဆံုးလို႔ ေခၚဆိုႏိုင္တဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈတစ္ခုကေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၅၀ က ေတာင္ဗီယက္နမ္ အစိုးရရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈကို ဆန္႔က်င္တဲ့အေနနဲ႔ ေဆးဂံုၿမိဳ႕မွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး Thich Quang Duc ရဲ႕ တင္ပလႅင္ေခြထိုင္ၿပီး မိမိကုိယ္ကို ဓာတ္ဆီေလာင္းၿပီး မီး႐ိႈ႕ကာ အေသခံဆႏၵျပမႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုမွာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရွားမႈေတြကို ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြကို သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ စစ္သားေတြကလြဲလို႔ အဲဒီ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ သပိတ္ေမွာက္ ဆႏၵျပမႈကို ကမၻာတစ္၀ွန္းလံုးရဲ႕ စာနာမႈကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူမႈလႈပ္ရွားမႈေတြ အဆံုးသတ္ခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံေရး စစ္ေသြးႂကြမႈေတြ ေပၚထြက္လာပါသလား။ ဘယ္ဘာသာေရးမဆို ၎ရဲ႕အေျခခံမူ၀ါဒေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္တဲ့ အေတြးအေခၚေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈခံသြားရရင္ အဖ်က္အင္အားတစ္ရပ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္ဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕အလွည့္ ေရာက္လာပါၿပီ။

အမုန္းမႏၲန္
မႏၲေလးၿမိဳ႕ရွိ မစိုးရိမ္တိုက္သစ္တြင္ တင္ပလႅင္ေခြ ခ်ိတ္ထိုင္လ်က္ လူအ႐ြယ္ ၎၏ဓာတ္ပံုမ်ား ခ်ိတ္ထားေသာ နံရံေရွ႕ စင္ျမင့္ေပၚမွ ဦး၀ီရသူက သူ၏ကမၻာ့အျမင္ကို ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားဟာ အနက္ေရာင္ မြတ္စလင္ေသြး စြန္းေနတဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုလသမဂၢကို အာရပ္ေတြက လႊမ္းမိုးထားတယ္လို႔ သူယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အာရပ္ အၾကမ္းဖက္သမားေတြနဲ႔ သူ႔ကိုယ္သူ ႏိႈင္းယွဥ္ျပတာကိုေတာ့ အျပစ္မျမင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ မြတ္စလင္ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ အစြန္းေရာက္လူဆိုးေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဦး၀ီရသူက ေျပာပါတယ္။ ၎ဟာ မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့လို႔ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္က ေထာင္ဒဏ္ခ်ခံရဖူးသူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ အခုအခ်ိန္မွာ ဗုဒၶရဲ႕ ဂုဏ္ရည္ေတြကို ေဖာ္ညႊန္းတဲ့ သေကၤတျဖစ္တဲ့ ၉၆၉ ဆိုတဲ့ နံပါတ္ကို အသံုးျပဳၿပီး လႈပ္ရွားမႈတစ္ခုကို ခုခ်ိန္မွာ ဦးေဆာင္လုပ္ကိုင္ေနပါတယ္။ အဲဒီလႈပ္ရွားမႈဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အားလံုး ေသြးစည္းညီၫြတ္ဖို႔ လႈံ႔ေဆာ္ေနပါတယ္။ ''အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာကို ေစာင့္ေရွာက္ေရးဟာ ဒီမိုကေရစီေရးထက္ ပိုၿပီးအေရးႀကီးတယ္လို႔'' သူက ေျပာပါတယ္။

ဦး၀ီရသူကို သာမန္ပညာမတတ္ဘဲ ေမြးခ်င္း ၈ ေယာက္မွာ မိဘက ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္လို႔ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ ႀကီးျပင္ခဲ့ရသူ တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ သတ္မွတ္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဦး၀ီရသူဟာ ၾသဇာႀကီးမားၿပီး သူ႔ရဲ႕ေဟာၾကားခ်က္ေတြဟာ လူအမ်ားၾကား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ လူမ်ားစု ဗမာလူမ်ဳိးေတြနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အာရွႏိုင္ငံေတြၾကားမွာ ၎တို႔ရဲ႕ ဘာသာကို အျခားဘာသာေတြက တိုက္ခိုက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ေလးတစ္ခု ရွိေနပါတယ္။ ယခင္ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံတို႔ဟာ အခုအခ်ိန္မွာ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ေနၾကပါၿပီ။ ဒါ့ေၾကာင့္ တျခား ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံေတြလည္း အလားတူ ႀကံဳေတြ႕ရမယ္လို႔ ထင္ျမင္ေနၾကပါတယ္။ သက္ေသအေထာက္အထား မရွိသည့္တိုင္ေအာင္ အမ်ဳိးသားေရး ဗုဒၶ၀ါဒီေတြဟာ ေဒသခံမြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လူဦးေရတိုးပြားႏႈန္းဟာ ၎တို႔ရဲ႕ ေမြးဖြားႏႈန္းထက္ အဆမတန္ မ်ားျပားျမန္ဆန္ေနၿပီး အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသက ပိုက္ဆံအေထာက္အပံ့ေတြက ဗလီသစ္ေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔ ပံ့ပိုးေနတယ္ ဆိုတာေတြကို စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီး စစ္အာဏာရွင္က စစ္တပ္တစ္မတ္သား အစုိးရစနစ္ကို တည္ေထာက္ေပးခဲ့ခ်ိန္ကစလို႔ ျပည္သူအနည္းစုသာ စစ္တပ္ရဲ႕ ဖိႏွိပ္ခဲ့မႈေတြအတြက္ အေရးယူေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္မႈဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ခြင့္လႊတ္သည္းခံမႈကို ျပသေနတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြဟာ လူမ်ဳိးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစမယ့္ အစြန္းေရာက္ ၀ါဒေတြကို ပ်ဳိးေထာင္ေပးမိပါတယ္။ ဒီျပႆနာဟာ ယခင္ႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ဘက္အစြန္းကေန စတင္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ ေဒသခံ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြၾကားက အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ မြတ္စလင္အမ်ားစုနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အနည္းငယ္ရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္ေတြ ပ်က္စီးခဲ့ရပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး အဖြဲ႕ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအရ ဓားကိုင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေက်း႐ြာေတြကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၿပီး ေက်း႐ြာတစ္ခုတြင္ မြတ္စလင္ အေယာက္ ၇၀ ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ဒီေသြးထြက္သံယို အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ အစိုးရရဲ႕ အထိန္းအကြပ္မရွိဘဲ ႏိုင္ငံရဲ႕ အျခားေဒသေတြကိုပါ ဆက္လက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ပါတယ္။ မတ္လအတြင္းမွာ ဆယ္ဂဏန္းထက္ မနည္းတဲ့လူေတြ အသတ္ခံရၿပီး ေထာင္းေပါင္းမ်ားစြာ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရသလို ဗလီေတြလည္း မီး႐ိႈ႕ခံခဲ့ရပါတယ္။ ကေလးေတြကို ခုတ္ထစ္သတ္ျဖတ္တာေတြ အမ်ဳိးသမီးေတြကို မီး႐ိႈ႕သတ္ျဖတ္တာေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ကိစၥေတြမွာ ဘုန္းႀကီးေတြကိုယ္တိုင္ ေသြးဆူေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို လႈံ႕ေဆာ္ေနတာ ေတြ႕ခဲ့ၾကရပါတယ္။

မတ္လကုန္ေလာက္မွာ မိတၳီလာၿမိဳ႕ရဲ႕ အေ၀းေျပးကား၀င္းအနီးမွာ ေန႔ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါး အသတ္ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ မြတ္စလင္ရပ္ကြက္ေတြကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူအုပ္ေတြက ၀င္ေရာက္ဖ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။ (တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ႏွစ္ဦးနဲ႔ မြတ္စလင္ အေယာက္ ၄၀ အသတ္ခံရတယ္လို႔ သိရပါတယ္။) မြတ္စလင္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကိုေတာ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြအတြင္း ထားရွိခဲ့ၿပီး သတင္းေထာက္ေတြ ၀င္ခြင့္မရရွိခဲ့ပါဘူး။ ကြၽန္မက ၁၅ ႏွစ္အ႐ြယ္ Abdul Razak Shahban ရဲ႕ မိသားစုနဲ႔ ေတြ႕ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါ ၁၅ ႏွစ္သားဟာ အသတ္ခံရတဲ့ ေဒသခံေက်ာင္းသား အေယာက္ ၂၀ ထဲက တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ ရာဇတ္ကိုယ္တိုင္လည္း သူ႔ရဲ႕ေခါင္းကို သံခြၽန္နဲ႔ အ႐ိုက္ခံရၿပီး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ''ကြၽန္မသားဟာ မြတ္စလင္ျဖစ္လို႔ အသတ္ခံရတာပါ။ တျခားဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္မွ မဟုတ္ပါဘူး။'' ဟု ရာဇတ္ရဲ႕ မိခင္က ဗလီတစ္ခုရဲ႕ ျပာပံုေဘးမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ
အစၥလာမ္ကို လက္စားေခ်လိုစိတ္နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ လႊမ္းမိုလိုမႈတို႔ေၾကာင့္ Bodu Bala Sena (BBS) ဆိုတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကို သီရိလကၤာမွာ ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာအင္အားစု တပ္မေတာ္လို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ အဆိုပါအဖြဲ႕ဟာ သီရိလကၤာမွာ အင္အားအႀကီးဆံုး ဗုဒၶဘာသာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ က်င္းပတဲ့ အဆိုပါအဖြဲ႕ရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္ညီလာခံကို ၿမိဳ႕ေတာ္ ကိုလံဘုိအနီးမွာ က်င္းပခဲ့ၿပီး ဘုန္းႀကီးအပါး ၁၀၀ ေက်ာ္ကေန ဦးေဆာင္ၿပီး ၿမိဳ႕ကိုလွည့္ပတ္ခဲ့ပါတယ္။ အျခားကိုးကြယ္သူေတြကလည္း သာသနာ့အလံေတြ ကိုင္ေဆာင္ၿပီး ညာလက္ေတြကို ရင္ဖက္မွာကပ္ၿပီး သာနာကိုကာကြယ္ဖို႔ သစၥာဆိုၾကပါတယ္။ လြန္ခဲ့သည့္ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ကမွ တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ ယင္းအဖြဲ႕က ကမၻာ့သက္တမ္းအရွည္ဆံုး ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ သီရိလကၤာမွာ ဗုဒၶဘာသာ အျမစ္တြယ္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ခံယူထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အစိုးရေက်ာင္းေတြမွာ ဘုန္းႀကီးေတြကို သမိုင္းဘာသာရပ္ သင္ၾကားေစၿပီး ဆာရီ၀တ္ဆင္မႈကို ဥပေဒအရပိတ္ပင္ဖို႔ ေတာင္းဆိုၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ သီရိလကၤာလူဦးေရရဲ႕ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ မြတ္စလင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ BBS ရဲ႕ အေထြအေထြ အတြင္းေရးမွဴးနဲ႔ ဘုန္းႀကီးျဖစ္သူ Galaboda Aththe Gnanasara Thero က ႏွစ္ပတ္လည္ညီလာခံတြင္ ''ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာအစိုးရ၊ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံေတာ္'' ဟု ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

BBS အဖြဲ႕၀င္ေတြလို သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြက ၂၆ ႏွစ္ၾကာ တမီးလ္အီလန္ ဟိႏၵဴက်ားသူပုန္ေတြကို လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးႏွစ္အၾကာက ရွင္းလင္းၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ လူနည္းစု မြတ္စလင္နဲ႔ ခရစ္ယာန္ေတြဘက္ကို ျမားဦးလွည့္လာပါတယ္။ ေရွး႐ိုးစြဲသမၼတ Mahinda Rajapaksa ကို ၂၀၀၅ ခုႏွစ္က ေ႐ြးေကာက္ခံရၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ အစြန္းေရာက္ ဗုဒၶ၀ါဒီ အုပ္စုေတြဟာ ပိုမိုအင္အားႀကီးမားလာခဲ့ပါတယ္။ မၾကာေသးမီ လမ်ားအတြင္းက သူတို႔ရဲ႕ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြမွာ မြတ္စလင္ပိုင္ အထည္ဆိုင္၊ ခရစ္ယာန္ သင္းအုပ္ဆရာပိုင္ အိမ္နဲ႔ မြတ္စလင္ သားသတ္႐ံုတစ္ခုကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းမႈမ်ား ပါ၀င္ပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြကိုယ္တိုင္ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြမွာ ပါ၀င္ေၾကာင္း ႐ုပ္သံမွတ္တမ္းေတြ ေတြ႕ရွိသည့္တိုင္ေအာင္ မည္သူ႔ကိုမွ် အေရးယူျခင္း မရွိခဲ့ပါ။ တကယ္ေတာ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ အစုိးရဟာ သီရိလကၤာမွာ တစ္ေန႔တစ္ျခား ပိုၿပီးနီးကပ္ လာေနပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြ ႀကီးစိုးတဲ့ ပါတီကိုယ္တိုင္က ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရတြင္းမွာ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ မတ္လတြင္းက BBS က တည္ေထာင္ထားတဲ့ Buddhist Leadership Academy ရဲ႕ ဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားမွာ အထူးဧည့္သည္ေတာ္အျဖစ္ ဖိတ္ၾကားခံရသူဟာ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး Gotabhaya Rajapaksa ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူက လက္ရွိသမၼတနဲ႔ ညီအစ္ကိုေတာ္စပ္သူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြင့္ပြဲမွာ ''ဘုန္းႀကီးေတြက အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ေနတာပါ'' လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဆြမ္းနဲ႔ေသနတ္
ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ေတာင္ဘက္အစြန္းပိုင္းက ဘုန္းႀကီးေတြဟာ အကူအညီ လိုအပ္ေနပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕ဟာ ဗုဒၶရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတရားနဲ႔ ဆန္႔က်င္လုပ္ေဆာင္ လာၾကပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္ အေစာပိုင္းက ထိုင္းႏိုင္ငံကေန မသိမ္းပိုက္ခင္ အခ်ိန္အထိ Pattani, Yala နဲ႔ Narathiwat ေဒသေတြဟာ ယခင္က မေလးရွားႏိုင္ငံရဲ႕ လက္ေအာက္ခံ ဆူလတန္အျဖစ္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေဒသေတြရဲ႕ လူဦးေရ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ မြတ္စလင္ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ ခြဲထြက္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ အင္အားႀကီးမား လာခ်ိန္မွာေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို ပစ္မွတ္ထားတိုက္ခိုက္မႈေတြ ရွိလာပါတယ္။ သူတို႔ေတြဟာလည္း အစိုးရနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေက်ာင္းဆရာေတြ၊ စစ္သားေတြနဲ႔ အျခားျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြ ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။ ဘုန္းႀကီးေတြကိုလည္း တိုက္ခိုက္မႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာ ထိုင္းစစ္တပ္နဲ႔ အျခားလံုၿခံဳေရး အင္အားစုေတြဟာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြထဲကို ၀င္ေရာက္ေနရာ ယူထားၾကပါတယ္။ ထို႔အျပင္ မနက္ပိုင္း ဆြမ္းခံထြက္ခ်ိန္မွာ စစ္သားေတြက ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ ေဘးကေန ၿခံရံလိုက္ပါ ေပးၾကပါတယ္။ ''ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ ေ႐ြးစရာ မရွိပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာကို လက္နက္နဲ႔ ခြဲျခားလို႔ မရေတာ့ပါဘူး'' လို႔ စစ္ဗိုလ္ျဖစ္သူ Sawai Kongsit က ေျပာပါတယ္။

Pattani ၿမိဳ႕ရွိ Lak Muang ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ သီတင္းသံုးေနတဲ့ ဘုန္းႀကီး ၁၁ ပါးရွိၿပီး စခန္းခ် ေနထိုင္တဲ့စစ္သား အေယာက္ ၁၀၀ ေလာက္ ရွိပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္းရွိ ဘုရားေစတီမွာ ထိုင္းေျခလ်င္တပ္ခြဲ အမွတ္ ၂၃ အတြက္ ယာယီစစ္စခန္းတစ္ခု ခ်ထားၿပီး ေစတီရဲ႕ ပတ္လည္မွာ ႐ြက္ဖ်င္တဲေတြ ထိုးထားၾကပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာဟာ အဆိုပါ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ ျပည္သူ႔စစ္သင္တန္း တက္ေရာက္ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းရဲ႕ ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္ျဖစ္တဲ့ ၀ါေတာ္ ၁၆ ၀ါရ Prapaladsuthipong Purassaro က သဃၤန္းစစည္းတဲ့ အခ်ိန္ကစလို႔ ပစၥတိုသံုးလက္ ပိုင္ဆိုင္ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ ''ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တစ္ဦးအေနနဲ႔ေတာ့ အျပစ္မကင္းဘူးလို႔ ခံစားမိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဦးဇင္းတို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ဖို႔ လိုပါတယ္။'' လို႔ ေျပာပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အေနနဲ႔ စစ္သားေတြ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္းမွာရွိမွ လံုၿခံဳတယ္လို႔ ခံစားရမယ္ဆိုရင္ မြတ္စလင္ လူထုအတြက္ေတာ့ တျခားအဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္ေနပါတယ္။ ''စစ္သားေတြ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထဲကို ဖိတ္ေခၚျခင္းဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ စစ္တပ္ကို ေရာေထြးလိုက္တာပါပဲ'' လို႔ အိုင္ဟိုင္းအိုး တကၠသိုလ္မွ လက္ေထာက္ကထိကနဲ႔ ထိုင္းေတာင္ပိုင္း ဘာသာေရး ပဋိပကၡအေၾကာင္း စာအုပ္ေရးသားသူ Michael Jerryson က ေျပာပါတယ္။ ''ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြက ကြၽန္မတို႔ ထိုင္းလူမ်ဳိး ျဖစ္တယ္လို႔ ဘယ္ေတာ့မွ သတ္မွတ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါကြၽန္မတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ကြၽန္မတို႔ကို လူစိမ္းေတြကို ဆက္ဆံေနၾကပါတယ္'' လို႔ အျခားအၾကမ္းဖက္မႈျဖင့္ သံသယရွိသူ ၁၅ ဦးႏွင့္အတူ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေရတပ္စခန္းတစ္ခုကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းစဥ္က အသတ္ခံရသူ၏ မိခင္ျဖစ္သူ Sumoh Maken က ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ မြတ္စလင္ေတြလည္း ေတာင္ပိုင္းမွာ ေၾကာက္႐ြံ႕ေနၾကပါတယ္။ သူတို႔ေတြဟာ အၾကမ္းဖက္ခံရမႈေတြမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြထက္ ပိုၿပီးေသဆံုးၾကပါတယ္။ ဗံုးခြဲမႈေတြနဲ႔ အစုိးရနဲ႔ ပတ္သက္တယ္ဆိုတဲ့ ေကာလဟာလေတြေၾကာင့္ အသတ္ခံေနၾကရပါတယ္။ (လူဦးေရ အခ်ဳိးအရ ျပန္ၾကည့္ရင္ေတာ့ ေသဆံုးတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အေရအတြက္က ပိုမ်ားပါတယ္။) ဒါေပမယ့္ ဘုန္းႀကီးတိုင္း ဘုန္းႀကီးတိုင္းက ဗလီေတြမွာ လက္နက္ေတြ ဖြက္ထားတယ္ ဒါမွမဟုတ္ ဗလီဆရာတိုင္း ေသနတ္ကိုင္ေဆာင္ၾကတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ''အစၥလာမ္ဟာ အၾကမ္းဖက္မႈကို အားေပးတဲ့ ဘာသာတစ္ခု ျဖစ္တယ္။ ဒါကို လူတိုင္းသိပါတယ္'' လို႔ စစ္သားလူထြက္ ဘုန္းႀကီးျဖစ္သူ Phratong Jiratamo က ေျပာပါတယ္။

ဒီလိုသေဘာထားဟာ ျမန္မာဘင္လာဒင္ ေထာက္ခံမယ့္ ရပ္တည္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္မအေနနဲ႔ ဦး၀ီရသူဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈကို သူ႔ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဘာသာေရးနည္းလမ္းအရ ဘယ္လို လက္ခံႏိုင္သလဲဆိုတာ စဥ္းစားမိပါတယ္။ ''ဗုဒၶဘာသာမွာ ဦးဇင္းတို႔ကေန အၾကမ္းဖက္လို႔ေတာ့ မရပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကုိယ့္အသိုင္းအ၀ိုင္းကို ကာကြယ္ပိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္'' လို႔ ဦးဇင္းက ေျပာပါတယ္။ ညေနပိုင္းတြင္ ဦး၀ီရသူက တရားနာ ပရိသတ္ေတြကို ေဟာၾကားရာတြင္ ၿပံဳး႐ႊင္ေနတဲ့ အိမ္ရွင္မေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ဆရာ ဆရာမေတြ၊ အဖြားအုိေတြနဲ႔ အျခားတရားနာ ပရိသတ္ေတြကို သူ႔ေနာက္ကေန ႐ြတ္ဆိုခိုင္းတာကေတာ့ ''ဗမာလူမ်ဳိးစုအတြက္ အသက္ေပး စြန္႔လႊတ္ပါမည္'' ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ခြင့္လႊတ္မႈ စိတ္ဓာတ္ဟာ လူနည္းစုမွာသာ က်န္ရွိေနပါေတာ့တယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တုန္းက Lak Muang ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းက ဘုန္းေတာ္ႀကီး Watcharapong Suttha ဟာ စစ္သားေတြၿခံရံၿပီး မနက္ဆြမ္းခံ ႂကြခ်ိန္မွာ ဗံုးတစ္လံုး ေပါက္ကြဲခဲ့ပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ေအာက္ပိုင္းဟာ ဗံုးဆံေတြေၾကာင့္ အမာ႐ြတ္ေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနပါတယ္။ အခု အသက္ ၂၉ ႏွစ္ရွိၿပီး လူထြက္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္ထိတိုင္ေအာင္ က်ီးကန္းေတာင္းေမွာက္ မ်က္လံုးေတြ၊ ခ်ဳပ္ရာအျပည့္နဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ေတြေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈ ခံစားေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူဒီလို တိုက္ခိုက္ခံရတဲ့အတြက္ အစၥလာမ္ဘာသာ တစ္ခုလံုးကို အျပစ္မတင္ပါဘူး။ ''အစၥလာမ္ဆိုတာ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဘာသာတစ္ခုပါ။ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ တျခားဘာသာေတြ လိုပါပဲ။ မြတ္စလင္ေတြကို အျပစ္တင္ေနရင္ သူတို႔ကလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို အျပစ္ျပန္တင္မွာပဲ။ ဒီလိုဆိုရင္ အၾကမ္းဖက္မႈ သံသရာ ဘယ္ေတာ့မွ ဆံုးမွာမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး'' လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

Hannah Beech (ဟန္နန္ ဘိခ်္)

တိုင္းမ္ မဂၢဇင္းရဲ႕ အေရွ႕အာရွဆိုင္ရာ သတင္းေထာက္ျဖစ္ၿပီး တိုင္းမ္၏ တ႐ုတ္ဌာန အႀကီးအကဲ ျဖစ္သည္။ လက္ရွိ ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ ေနထိုင္လ်က္ရွိၿပီး ယခင္က ဘန္ေကာက္၊ ရွန္ဟိုင္းႏွင့္ ေဟာင္ေကာင္တို႔အတြက္ အေျခစိုက္ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။

၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ Excellence in Reporting  News, Honourable Mention, in the Society of Publishers in Asia Awards for Editorial Excellence (SOPA) Awards ဆုအား ဆိုင္ကလုန္းနာဂစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားမႈအတြက္ ရရွိခဲ့သည္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ Honourable Mention for Best Opinion Writing ဆုအား ရရွိခဲ့သည္။

၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ Colby College မွ U.S. News & World Report and Asian media outlets ဘာသာရပ္မ်ားျဖင့္ ဘြဲ႕ရခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ တြင္ ေမရီလင္း တကၠသိုလ္မွ ေပးအပ္ေသာ Harry S. Truman ပညာသင္ဆု ရရွိခဲ့သည္။

 

[Eleven Media Group ၏ Website မွ ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။]