အင္း၀ေခတ္

အင္း၀တြင္ သတိုးမင္းဖ်ားမွစ၍ မဟာဓမၼရာဇာဓိပတိ ဟံသာ၀တီပါ မင္းအထိ မင္းေပါင္း ၂၉ ဆက္ အုပ္စိုးခဲ့ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ အင္း၀ေခတ္သည္ ဟံသာ၀တီပါမင္းအထိ မင္းဆက္တစ္စဥ္တည္း စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္သည္မဟုတ္ဘဲ ေမွးမွိန္တိမ္ငုတ္လ်က္ ေတာင္ငူ၊ ဟံသာ၀တီတို႔ႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ ႀကံဳေတြ႔ရေပေသးသည္။ ရာဇ၀င္မွာ မင္းတို႔စိုးစံရာ ေဒသကိုလုိက္၍ ႐ႈခင္းေျပာင္းလဲသည္ျဖစ္ရာ တေကာင္း၊ သေရေခတၱရာ၊ ပုဂံ၊ စစ္ကိုင္း၊ ပင္းယတို႔မွသည္ အင္း၀သို႔ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ရျပန္ေလသည္။

၁။ သတိုးမင္းဖ်ား (၇၂၆-၇၂၉)
သတိုးမင္းဖ်ားသည္ အင္း၀ကို တည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို စည္း႐ံုးရျပန္ေလသည္။ စကုစား ေထာင္ထားသည္ကို ႏွစ္ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ႏွိမ္နင္းတိုက္ခိုက္ရေလသည္။ ငႏြယ္ကုန္းစား ဘယေက်ာ္သူ ဖ်က္ဆီးလာသည္ကိုလည္း ႏွိမ္နင္းရေလသည္။ သတၱိေကာင္း ငတက္ျဖားကို ေျမႇာက္စား၍ ေတာင္တြင္းႀကီးကို တိုက္ခိုက္ေစေလသည္။ သတိုးမင္းဖ်ားသည္ စကုသို႔ခ်ီတက္ရင္း ေက်ာက္ေရာဂါစြဲကပ္သျဖင့္ အသက္ကုန္မည္ကိုသိ၍ ေစာဥမၼာကို သူတစ္ပါးယူမည္စိုးသျဖင့္ တြင္းသင္းမွဴး ငႏုကို ေခ်ာ့ေမာ့၍ ေစလႊတ္သတ္ျဖတ္ေစေလသည္။ ေစာဥမၼာလည္း ငႏုကိုေခ်ာ့ေမာ့၍ အင္း၀နန္းတြင္ တစ္လခန္႔ သင့္ေနၿပီးမွ စစ္ကုိင္းဘက္သို႔ ကူးေလသည္။

၂။ မင္းႀကီး စြာေစာ္ကဲ (၇၂၉-၇၆၂)
သတိုးမင္းဖ်ား နတ္ရြာစံလွ်င္ မွဴးမတ္အေပါင္းတို႔က စုေ၀းတုိင္ပင္၍ ရမည္းသင္းစား သီလ၀အား မင္းျပဳရန္ ေတာင္းပန္ၾကေလသည္။ သို႔ရာတြင္ ထီးနန္းမစံလုိသျဖင့္ မင္း၏ ေယာက္ဖေတာ္သူ အျမင့္ၿမိဳ႕စား တရဖ်ာ့အား မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ အမည္ျဖင့္ မင္းေျမႇာက္ၾကေလသည္။ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲမွာ နရသီဟပေတ့မင္း၏ သားေတာ္ ျပည္စားသီဟသူႏွင့္ ေျပာ့ရွမ္းသခၤဗိုလ္၏ သမီးတို႔ စံုဖက္ရာမွာ ဖြားျမင္ေသာ သမီးေတာ္ ရွင္ျမတ္လွႏွင့္ ပုဂံေက်ာ္စြာမင္း၏သားေတာ္ သရက္မင္းရွင္ေစာတို႔မွ ဖြားျမင္ေသာ သားေတာ္ျဖစ္ေလသည္။

မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲသည္ မိတၳီလာကန္ကို ဆည္ဖို႔ေတာ္မူေလသည္။ အမတ္ပညာရွိ ဘိုးရာဇာကိုလည္း ခ်ီးေျမႇာက္ေလသည္။ ထိုမင္းလက္ထက္တြင္ ဟံသာ၀တီမြန္ဘုရင္ ဆင္ျဖဴရွင္ဗညားဦးႏွင့္ ခ်စ္ၾကည္စြာ မဟာမိတ္ျပဳေလသည္။

မြန္တို႔၏ႏိုင္ငံသည္ အေနာ္ရထာမင္း လက္ထက္တြင္ ပ်က္သုဥ္းခဲ့ၿပီးေနာက္ တစ္စတစ္စ အင္အားျပန္လည္စည္း႐ံုး၍ ေျမာင္းျမတြင္လည္းေကာင္း၊ ဟံသာ၀တီတြင္လည္းေကာင္း၊ မုတၱမတြင္လည္းေကာင္း ၿမိဳ႕ျပျပန္လည္စိုက္တည္လာခဲ့ရာ အင္း၀ေခတ္တြင္ မြန္တို႔သည္ ဟံသာ၀တီ၌ အင္အားခုိင္ၿဖီးလာ၍ ျမန္မာတို႔ႏွင့္ စစ္ၿပိဳင္ဘက္ ျဖစ္လာခဲ့ျပန္ေလသည္။ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲသည္ နယ္စြန္နယ္ဖ်ားတို႔တြင္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေအာင္ အားထုတ္ရန္လိုသျဖင့္ ကေလးႏွင့္ မိုးညႇင္းကိုလည္းေကာင္း ခ်ီတက္ရေလသည္။ ထိုသို႔ ခ်ီတက္ရာတြင္ ကန္စြန္းနိမ့္ရြာသူ မိေဘဇာကို ေကာက္ယူေလရာ သားေတာ္ မင္းေဆြကို ဖြားျမင္ေလသည္။ ထိုမိဖုရားမွ သာေးတာ္ ရွင္သိဒၶတ္ႏွင့္ သမီးေတာ္ ရွင္ျမတ္လွတို႔ကိုလည္း ဖြားျမင္ေလသည္။ ထိုမင္းလက္ထက္ ဦးရီးေတာ္ ေစာမြန္ႀကီးကို ရခုိင္သို႔ ေစလႊတ္ေလသည္။ ၇၄၂ ခုႏွစ္တြင္ ေစာမြန္ႀကီး အနိစၥေရာက္သျဖင့္ ကၽြန္ရင္း ေစာမည္းကို ရခုိင္သို႔ ေစလႊတ္ျပန္ရာတြင္ကား ျပည္သူတို႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္သျဖင့္ မခံမရပ္ႏိုင္ျဖစ္၍ ဆူပူခြာထြက္ေလေတာ့သည္။

မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲလက္ထက္တြင္ပင္ ေျမာင္းျမစား မြန္ေလာက္ဖ်ား လွည့္ပတ္ေသာေၾကာင့္ ဟံသာ၀တီသို႔ ခ်ီတက္ေလရာ သားေတာ္ႀကီး တရာ့ဖ်ားႏွင့္ သားေတာ္ငယ္ ျပင္စည္စား မင္းေဆြတို႔ ပါရွိ၍ ၇၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ပန္းေက်ာ္၊ လိႈင္ႏွင့္ ေမွာ္ဘီၿမိဳ႕မ်ားတြင္ မြန္ရာဇာဓိရာဇ္၏ တပ္မ်ားႏွင့္ တုိက္ခုိက္ရေလသည္။ မိုးက်ခ်ိန္နီးလွ်င္ ဆုတ္ခြာျပန္၍ ၇၄၉ ခုႏွစ္တြင္ တစ္ႀကိမ္ခ်ီတက္ကာ ဒဂံု၊ ဒလ၊ ေမွာ္ဘီၿမိဳ႕မ်ားတြင္ စစ္ဖက္ၿပိဳင္ၾကျပန္ေလသည္။ ၇၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ရာဇဓိရာဇ္က ဂူလႊတ္ၿမိဳ႕ကို တုိက္လာသျဖင့္ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ၏ တပ္မ်ားလည္း ခ်ီတက္ရျပန္ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ မြန္ျမန္မာႏွစ္ဖက္ သံု႔ပန္းလဲလွယ္ကာ စစ္ေျပၿငိမ္းခဲ့ၾကျပန္ေလသည္။

၃။ ဆင္ျဖဴရွင္ တရာ့ဖ်ား (၇၆၂-၇၆၃)
မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ နတ္ရြာစံေသာ္ သားေတာ္ႀကီး ဆင္ျဖဴရွင္တရာ့ဖ်ားသည္ ထီးနန္းဆက္ခံေလသည္။ သို႔ရာတြင္ ေတာကစားထြက္ရာမွ စိတ္ေဖာက္ျပန္ခဲ့ေလရာ တေကာင္းစား ငေနာက္ဆံ လုပ္ႀကံသျဖင့္ နတ္ရြာစံရေလသည္။ ငေနာက္ဆံကိုလည္း မွဴးမတ္တို႔ တိုက္ခိုက္၍ အနိစၥေရာက္ရေလသည္။