ၫြန္႔ေပါင္း၊ ၫြန္႔ေပါင္းသီအိုရီ၊ ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရ

Coalition

ၫြန္႔ေပါင္း

ဘံုရန္သူကို ရင္ဆုိင္ရန္ အၿပိဳင္ႏုိင္ငံေရးအဖြဲ႕မ်ား အုပ္စုဖြဲ႕ျခင္းကို ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕သည္ဟု ေခၚဆိုသည္။ ၫြန္႔ေပါင္းအဖြဲ႕ ဖြဲ႕ၿပီးလွ်င္ သေဘာမတူသည္မ်ားကို သီးသန္႔ဖယ္ထားၿပီး သေဘာတူသည္မ်ားကို ပူးေပါင္းလုပ္ကုိင္ၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတုိင္တူလွ်င္ ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕၍ ရသည္။ သို႔ေသာ္ ယေန႔ေခတ္ ပါလီမန္မ်ား၌ ႏုိင္ငံေရးပါတီ တစ္ပါတီတည္းက အမ်ားစုမဲမရရွိလွ်င္ အျခားပါတီမ်ားႏွင့္ ညႇိႏိႈင္း၍ ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရ ဖြဲ႕ေလ့ရွိသည္။ ႏွစ္ပါတီ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ပါတီထက္ပိုေသာ ပါတီမ်ားျဖင့္ ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရ (Coalition government) ဖြဲ႕စည္းျခင္းျဖစ္သည္။ ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရတြင္ ၀န္ႀကီးရာထူးမ်ားကို ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရအဖြဲ႕၀င္ ပါတီမ်ားက ခြဲတမ္းအခ်ိဳးအစားအလိုက္ ေ၀ျခမ္းယူၾကသည္။

ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရမ်ားအနက္ အခ်ိဳ႕သည္ ကာလသက္တမ္း ရွည္သည္။ ေနာက္ထပ္ ေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခု က်င္းပခ်ိန္တြင္ ပါတီတစ္ပါတီတည္းက အမ်ားစု မဲရၿပီး ႏုိင္သြားလွ်င္ကား ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕စရာ မလိုေတာ့ဘဲ ပ်က္ျပယ္သြားသည္။

ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံတြင္ လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကရက္မ်ားသည္ ကြန္ဆာေဗးတစ္ပါတီ၊ ေလဘာပါတီကဲ့သို႔ အားေကာင္းေသာ ပါတီႀကီးမဟုတ္၍ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကရက္မ်ားအေနျဖင့္ အစိုးရထဲ ပါ၀င္ႏုိင္ဖို႔မွာ ကြန္ဆာေဗးတစ္ပါတီႏွင့္ ေလဘာပါတီတို႔ လြတ္လြတ္ကၽြတ္ကၽြတ္ အမ်ားစု မဲမရၾကသည့္ အခ်ိန္၌သာ ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ပါတီႀကီးတစ္ခုသည္ အမ်ားစုမဲရရွိရန္ အမတ္ေနရာ ၁၀ ေနရာခန္႔ လိုေနသည္ဆိုပါက အမတ္ေနရာ ၁၅ ေနရာခန္႔ လက္ကိုင္ရွိထားေသာ ပါတီငယ္မွ ေခါင္းေဆာင္ကို ၀န္ႀကီးရာထူးေပး၍ ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕ေလ့ရွိသည္။

ၾသစေၾတးလ်မွ ေနရွင္နယ္ပါတီ၊ ဂ်ာမနီမွ ဖရီးဒီမိုကရက္တစ္ပါတီတို႔သည္ တစ္ပါတီခ်င္းအေနျဖင့္ ျပည္လံုးကၽြတ္ေရြးေကာက္ပြဲ အႏုိင္ရရွိရန္ ခဲယဥ္းသည္။ သို႔ေသာ္ လႊတ္ေတာ္တြင္ အမတ္ဦးေရ ထက္၀က္ေက်ာ္ အင္အားမရရွိခဲ့ေသာ ပါတီႀကီးမ်ားက ယင္းပါတီမ်ား၏ အင္အားကိုရယူကာ ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရ ဖြဲ႕ေသာအခါ ယင္းပါတီမ်ားသည္ အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ ပါ၀င္လာၾကသည္။။

အေနာက္ဂ်ာမနီႏုိင္ငံသည္ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္အထိ ဆိုရွယ္ဒီမုိကရက္ (ပါတီႀကီး) ႏွင့္ ဖရီးဒီမိုကရက္ (ပါတီငယ္) ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရေအာက္တြင္ ရွိခဲ့သည္။ ယင္း ၫြန္႔ေပါင္းသည္ ေတာ္႐ံုႏွင့္ ပ်က္ျပားဖြယ္မရွိဘဲ ၾကာရွည္ခံမည္ဟု အမ်ားက ထင္ျမင္ယူဆခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ဖရီးဒီမိုကရက္မ်ားက စတင္၍ ၫြန္႔ေပါင္းထဲမွ ထြက္သြားသည္။ ထို႔ေနာက္ ခရစ္ယာန္ဒီမိုကရက္ (ပါတီႀကီး) ႏွင့္ ဖရီးဒီမုိကရက္တို႔ ပူးေပါင္းၿပီး ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕ခဲ့ရာ လက္ရွိ (၂၀၀၆) အေနအထားတြင္ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံကို ယင္းၫြန္႔ေပါင္းက အုပ္ခ်ဳပ္လ်က္ရွိသည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက ဘံုရန္သူ နာဇီဂ်ာမန္ကို တိုက္ခုိက္ရန္ ၿဗိတိန္၊ ဆိုဗီယက္၊ အေမရိကန္တို႔ ၫြန္႔ေပါင္း ဖြဲ႕ခဲ့ၾကသည္မွာလည္း ထင္ရွားေသာ Coalition နမူနာတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးေခတ္ NATO ႏွင့္ Warsaw Pact စာခ်ဳပ္အဖြဲ႕မ်ားသည္လည္း ၫြန္႔ေပါင္းပံုစံမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။

စစ္ၿပီးေခတ္ အင္အားခ်ိန္ခြင္လွ်ာ (Balance of Power) ႏုိင္ငံတကာဆက္ဆံေရးတြင္ အစပထမ၌ ေနတိုးႏွင့္ ၀ါေဆာကဲ့သို႔ေသာ ၫြန္႔ေပါင္းမဟာမိတ္အဖြဲ႕မ်ားသည္ အုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီ (ႏုိင္ငံေရး သေဘာတရားမ်ား) ေပၚတြင္ အေျခခံ၍ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ၀ါေဆာအုပ္စုသည္ ဆိုရွယ္လစ္အုပ္စု ျဖစ္သည္။ ေနတိုးသည္ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီ အုပ္စုျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ေနာက္ပိုင္း၌ (ဆိုဗီယက္ႏွင့္ ယူဂိုဆလားဗီးယားအကြဲ၊ တ႐ုတ္ ဆိုဗီယက္အကြဲတို႔ အၿပီး၌) အိုင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီ အတားအဆီးမ်ားကို ေရွ႕တန္းမတင္ဘဲ အမ်ိဳးသားေရး အက်ိဳးစီးပြားကို ဦးစားေပးေသာ ႏုိင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးပံုစံမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည္။ အေမရိကန္သည္ တ႐ုတ္ (တုိင္ေပ) ကို ေဘးဖယ္ထားခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္ျပည္မႀကီးႏွင့္ ပံုမွန္ဆက္ဆံေရး ထူေထာင္လာသည္။ ထိုအခါ အယူ၀ါဒေရးရာ ၫြန္႔ေပါင္းပံုစံ ပ်က္သြားၿပီး အက်ိဳးစီးပြားကို ေရွ႕တန္းတင္ေသာ ၫြန္႔ေပါင္းပံုစံမ်ား တစ္ေခတ္ဆန္းလာခဲ့သည္။

[ေမာင္၀ံသ၊ ေခတ္မီ ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရ အဘိဓာန္၊ သင္းစာေပ၊ ပထမအႀကိမ္၊ ဇြန္၊ ၂၀၁၁၊ စာ ၇၆-၇၈]

Coalition Theory

ၫြန္႔ေပါင္း သီအိုရီ

ဂိမ္းသီအိုရီကို အသံုးခ်၍ ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕စည္းရာ၌ တြက္ခ်က္က်င့္သံုးမႈ ျဖစ္သည္။ ၫြန္႔ေပါင္းသီအိုရီကို အသံုးခ်ေသာ အေျခခံနယ္ပယ္ႏွစ္ခု ရွိသည္။ ပါလီမန္တြင္ လူနည္းစုပါတီမ်ား ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕စည္းၿပီး အစိုးရ တာ၀န္ယူျခင္းႏွင့္ ႏုိင္ငံမ်ားအၾကား စစ္ေရးႏွင့္ သံတမန္ေရး မဟာမိတ္ဖြဲ႕ၿပီး ၫြန္႔ေပါင္းအုပ္စု ထူေထာင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ႏွစ္ဦး သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ဦးထက္ပိုေသာ အဖြဲ႕မ်ား ေပါင္းစည္းၿပီး တစ္ဦး သို႔မဟုတ္ တစ္ဦးထက္ပိုေသာ ၿပိဳင္ဘက္ကို ရင္ဆုိင္ရာတြင္ ၫြန္႔ေပါင္းသီအိုရီကို အသံုးျပဳေလ့ရွိသည္။

ပါလီမန္တစ္ခုတြင္ အစိုးရဖြဲ႕ႏုိင္ရန္ အမတ္ေနရာ ၇၀ လိုအပ္သည္ ဆိုပါစို႔။ ႏုိင္ငံေရးပါတီ A,B,C,D ဟူ၍ ေလးပါတီရွိသည္။ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရားအရ လက္၀ဲ၊ လက္ယာ ေရာင္စံုပါ၀င္ၾကသည္။ ေလးပါတီက အသီးသီး ရရွိထားေသာ အမတ္ဦးေရ စာရင္းမွာ A ၅၀၊ B ၄၀၊ C ၁၀ ေနရာ အသီးသီးျဖစ္၏။

သို႔ဆိုလွ်င္ ၂ ပါတီ ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕လိုက္ပါက A ၅၀ ႏွင့္ B ၄၀ ေပါင္းၿပီးဖြဲ႕လုိက္လွ်င္ အမတ္ ၉၀ အင္အားရၿပီး အစိုးရဖြဲ႕ႏုိင္သည္။ (ႁခြင္းခ်က္မွာ ႏုိင္ငံေရးအယူ၀ါဒအရ ဆန္႔က်င္မႈ ရွိ မရွိ။)

၃ ပါတီ ၫြန္႔ေပါင္းအျဖစ္ B ၄၀ + C ၂၀ + D ၁၀ ဖြဲ႕လွ်င္လည္း အမတ္ ၇၀ အင္အားရၿပီး အစိုးရဖြဲ႕ႏုိင္မည္။

A ႏွင့္ C ေပါင္းလွ်င္ ရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံေရးအရ လက္၀ဲႏွင့္ လက္ယာျဖစ္ေနလွ်င္ ၫြန္႔ေပါင္း မဖြဲ႕ႏုိင္ျပန္ေခ်။

သို႔မဟုတ္ဘဲ ေလးပါတီ ၫြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕လွ်င္ အမတ္အင္အား ၁၂၀ ရွိမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ၫြန္႔ေပါင္းထံုးစံတြင္ ထိုသို႔ ဖြဲ႕စည္းေလ့မရွိ။ ခြဲတမ္းေပးရသည္မွာ မ်ားသြားၿပီး ရာထူး အေ၀မတည့္၍ မေက်နပ္မႈမ်ား ျဖစ္လာတတ္သည္။ ယင္းပံုစံတြင္ ပါတီတစ္ခုခုက ႏုတ္ထြက္သြားျခင္းေၾကာင့္လည္း ၫြန္႔ေပါင္း၏ သေဘာသဘာ၀မွာ မဖြဲ႕လွ်င္မျဖစ္၍ ဖြဲ႕ရျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္ဖြဲ႕ႏွင့္တစ္ဖြဲ႕ က်ားကန္ထားသည့္ အေနအထားမ်ိဳး ျဖစ္ေနရသည္။

[ေမာင္၀ံသ၊ ေခတ္မီ ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရ အဘိဓာန္၊ သင္းစာေပ၊ ပထမအႀကိမ္၊ ဇြန္၊ ၂၀၁၁၊ စာ ၇၈-၇၉]

ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရႏွင့္ အတိုက္အခံပါတီမ်ား

ပါလီမန္စနစ္တြင္ ပါတီစံုစနစ္ကို က်င့္သံုးေသာေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားစြာ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ရသည္။ ထိုေရြးေကာက္ပြဲတြင္ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ အမ်ားဆံုးေနရာကို ရရွိအႏုိင္ယူသည့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားက အစိုးရကို ဖြဲ႕စည္း၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာမ်ားကို ကုိင္တြယ္က်င့္သံုးရသည္။ သို႔ရာ၌ ပါလီမန္စနစ္တြင္ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိေသာ အခ်က္တစ္ခုမွာ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီတစ္ခုတည္းက အျပတ္အသတ္ အႏုိင္မရဘဲ အစိုးရ ဖြဲ႕ႏုိင္ေလာက္သည့္  လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အင္အား မရရွိျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုအခါမ်ိဳးတြင္ ပါတီတစ္ခုတည္းအေနျဖင့္ အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းႏုိင္ျခင္းမရွိဘဲ မိမိတို႔ႏွင့္ ေပၚလစီခ်င္းတူညီသည့္ အျခားပါတီမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ အစိုးရကို ဖြဲ႕စည္းၾကသည္။ ထိုသို႔ ပါတီတစ္ခုတည္းျဖင့္ မဟုတ္ဘဲ နီးစပ္ရာပါတီမ်ား ပူးေပါင္း၍ ဖြဲ႕စည္းေသာအစိုးရကို "ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရ" ဟု ေခၚသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ေနရာ တခ်ိဳ႕တြင္သာ အႏုိင္ရရွိၿပီး အစိုးရလည္း မဖြဲ႕ႏုိင္၊ ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရတြင္လည္း ပါ၀င္ျခင္းမရွိေသာ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ အတိုက္အခံပါတီမ်ားအျဖစ္ ရပ္တည္ရသည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္တြင္ ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရမ်ား ဖြဲ႕စည္းျခင္းႏွင့္ အတိုက္အခံပါတီမ်ား ရွိေနျခင္းသည္ တိုင္းျပည္ႏွင့္ ျပည္သူလူထုအတြက္ အက်ိဳးမ်ားစြာ ျဖစ္ထြန္းေစသည္။ ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရႏွင့္ အတိုက္အခံပါတီမ်ား ရွိျခင္းအားျဖင့္ -

1. အႏုိင္ရႏုိင္ငံေရးပါတီက သူတို႔၏ ေပၚလစီႏွင့္ လမ္းစဥ္မ်ားကို တစ္ဖက္သတ္ ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း မရွိဘဲ ၫြန္ေပါင္းအစိုးရတြင္ ပါ၀င္ေသာ အျခားႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ ေပၚလစီႏွင့္ လမ္းစဥ္မ်ားကိုပါ ထည့္သြင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ရေသာေၾကာင့္ အစိုးရအတြင္း ေပၚလစီညႇိႏိႈင္းျခင္းႏွင့္ အေပးအယူလုပ္ျခင္း ျဖစ္ေပၚႏုိင္သည္။
2. ထိုသို႔ ေပၚလစီညႇိႏိႈင္းျခင္းႏွင့္ အေပးအယူလုပ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚေသာေၾကာင့္ အစြန္းေရာက္၀ါဒႏွင့္ တယူသန္ အစိုးရမ်ားကို ေရွာင္ရွားႏုိင္သည္။
3. အတုိက္အခံႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား ရွိျခင္းအားျဖင့္ အစိုးရတစ္ရပ္၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား၊ ေပၚလစီမ်ားကို လႊတ္ေတာ္အတြင္း ပြင့္လင္းစြာ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ျခင္းမ်ား၊ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုျခင္းႏွင့္ ဟန္႔တားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ႏုိင္သည္။
4. ထိုသို႔ လႊတ္ေတာ္အတြင္း ေ၀ဖန္ျခင္း၊ ကန္႔ကြက္ျခင္းမ်ားကို အတိုက္အခံ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားက ျပဳလုပ္ေသာေၾကာင့္ အႏုိင္ရ ႏုိင္ငံေရးပါတီ၏ ေပၚလစီႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ျပည္သူလူထုအတြက္ အက်ိဳးမရွိဟု ယူဆပါက ဆန္႔က်င္၊ ကန္႔ကြက္၊ ပယ္ဖ်က္ သြားႏုိင္သည္။
5. လႊတ္ေတာ္အတြင္း အစိုးရႏွင့္ အတိုက္အခံပါတီမ်ား၊ ပြင့္လင္းစြာ၊ လြတ္လပ္စြာ ေ၀ဖန္ေဆြးေႏြး ျငင္းခုန္ျခင္းေၾကာင့္ မည္သူမွန္သည္၊ မည္သူမွားသည္၊ မည္သည့္ေပၚလစီက တုိင္းျပည္ႏွင့္ ျပည္သူလူထုအတြက္ ပို၍ အက်ိဳးရွိႏုိင္သည္ဟူေသာ အခ်က္မ်ားကို ျပည္သူလူထု တစ္ရပ္လံုး နားလည္သေဘာေပါက္ႏုိင္သည္။
6. အစိုးရေပၚလစီမ်ား၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားႏွင့္ စီမံကိန္းမ်ားကို လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ မေဖာ္ခင္ လႊတ္ေတာ္အတြင္း အတိုက္အခံပါတီမ်ားက ေမးခြန္းထုတ္ျခင္း၊ ေဆြးေႏြးေ၀ဖန္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရေသာေၾကာင့္ အစိုးရတစ္ရပ္အေနျဖင့္ ထိုလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားအေပၚ ပြင့္လင္းမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈႏွင့္ တာ၀န္ယူမႈမ်ား ပိုရွိ၍ ပိုမိုမ်ားျပား ထြန္းကားလာႏိုင္သည္။

[ဆလိုင္းလ်န္မႈန္းဆာေခါင္း၊ ဒီမုိကေရစီ က်င့္စဥ္တရားမ်ား၊ ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ ပညာေပးစာစဥ္ အမွတ္-၁၊ Burma Centre for Ethnic Studies၊ ပထမအႀကိမ္၊ ၾသဂုတ္ ၂၀၁၂၊ ခ်င္းမုိင္၊ဒုတိယအႀကိမ္၊ ေအာက္တိုဘာ၊ ၂၀၁၂၊ အိုင္ေဇာလ္၊ မီဇိုရမ္၊ တတိယအႀကိမ္၊ ေအာက္တိုဘာ၊ ၂၀၁၂၊ ခ်င္းမိုင္၊ စာ ၅၀-၅၂]