အမ်ိဳးသားေန႔ေပၚေပါက္လာပံု - တင္ႏိုင္တိုး

ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၁၀ ရက္ေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါသည္။ ယင္းသို႔ တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၁၀ ရက္ေန႔အား အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေပးပါရန္ အဆိုျပဳခဲ့သူမွာ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားေဟာင္း ကိုျမင့္ဆိုသူျဖစ္သည္။ ဂ်ီစီဘီေအ န၀မေျမာက္ ကြန္ဖရင့္၏ ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ ဂ်ဴဗလီေဟာ (ယခုစစ္သမုိင္းျပတုိက္ေနရာ)၌ ဂ်ီစီဘီေအအထူးကြန္ဖရင့္ကို က်င္းပခဲ့ရာ ယင္းအစည္းအေ၀းႀကီးက အတည္ျပဳေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

အမ်ိဳးသားေန႔သတ္မွတ္ေရး
မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၀ ရက္ေန႔၌ စတင္က်င္းပခဲ့သည့္ ဂ်ီစီဘီေအ န၀မေျမာက္ ကြန္ဖရင့္၏ စတုတၳေန႔ျဖစ္ေသာ ေအာက္တိုဘာ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ အမ်ိဳးသားေန႔ သတ္မွတ္ေရးကိစၥကို ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။ ထိုေန႔ အစည္းအေ၀း၏ သဘာပတိမွာ ဦးခ်စ္လိႈင္ျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသားေန႔သတ္မွတ္ရန္ အဆိုတင္သြင္းခဲ့သူမွာ ကန္ႀကီးေထာင့္မွ ဦးဘေသာ္ဆိုသူ ျဖစ္ပါသည္။ ဦးဘေသာ္က ျမန္မာတစ္မ်ိဳးသားလံုးအတြက္ အေရးႀကီးလွေသာ အမ်ိဳးသားေန႔ဟူ၍ သတ္မွတ္သင့္ေၾကာင့္ အဆိုတင္သြင္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ဦးဘေသာ္၏အဆိုကို ဦးဘစိန္က ေထာက္ခံသည္။ သို႔ျဖင့္ မည္သည့္ေန႔ရက္တြင္ သင့္ေတာ္ေၾကာင္း အစည္းအေ၀း၌ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။

နယ္ခ်ဲ႔ကို ေတာ္လွန္ေသာေန႔
ဂ်ီစီဘီေအ န၀မေျမာက္ ကြန္ဖရင့္တြင္ အမ်ိဳးသားေန႔ကို ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ၾကရာ သူရိယအယ္ဒီတာ ဦးတုတ္ႀကီးက သီေပါမင္းပါေတာ္မူေန႔ျဖစ္ေသာ တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၈ ရက္ေန႔ကို သတ္မွတ္ရန္ တင္ျပပါသည္။ ပ်ဥ္းမနားေအလာ ဆရာေဒြးကမူ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ ပထမဆံုး အက်ဥ္းခ်ထားခံခဲ့ရသည့္ေန႔ကို သတ္မွတ္ရန္ တင္ျပသည္။

ဤတြင္ ဦးျမင့္က ဦးတုတ္ႀကီးႏွင့္ ဦးေဒြးတို႔ တင္ျပခ်က္မ်ားအေပၚ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုပါသည္။ ဦးျမင့္က အမ်ိဳးသားေန႔ကို ၿဗိတိသွ်တို႔အား အ႐ံႈးေပးခဲ့ရသည့္ သီေပါမင္းပါေတာ္မူေန႔၊ ၿဗိတိသွ်တို႔အေပၚ ဆန္႔က်င္သည့္ ႏိုင္ငံေရးတရားေဟာမႈေၾကာင့္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ထားခံရေသာ ေန႔မ်ိဳးကို မသတ္မွတ္လိုေၾကာင္း၊ ဤေန႔ရက္မ်ားမွာ မဂၤလာမရွိေၾကာင္း၊ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားက နယ္ခ်ဲ႔အဂၤလိပ္တို႔၏ ကၽြန္ပညာေရးစနစ္ကို စတင္သပိတ္ေမွာက္ေသာေန႔မွာ သင့္ေတာ္ေၾကာင္း တင္ျပခဲ့၏။ သို႔ျဖင့္ အမ်ားသေဘာတူညီေသာ တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၁၀ ရက္ေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ပါသည္။ ယင္းသို႔ အမ်ိဳးသားေန႔ (ေနရွင္နယ္ေဒး)ကို သတ္မွတ္ေပးရန္ တင္ျပခဲ့သူ ဦးျမင့္မွာလည္း ေနာင္ ေနရွင္နယ္ဦးျမင့္ဟူ၍ ထင္ရွားလာခဲ့သည္။

ေနရွင္နယ္ဦးျမင့္
ဦးျမင့္သည္ ဟသၤာတခ႐ုိင္၊ အဂၤပူၿမိဳ႔နယ္၊ ကြမ္းသီးေတာရြာ ဇာတိျဖစ္၏။ ရန္ကုန္အစုိးရ ဟိုက္စကူးေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္းေအာင္ၿပီး ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္သို႔ ေရာက္လာခဲ့သူျဖစ္သည္။ ဦးျမင့္သည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ကၽြန္ပညာေရးစနစ္ကို ကန္႔ကြက္ခဲ့စဥ္က အားႀကိဳးမာန္တက္ ပါ၀င္လႈပ္ရွားခဲ့သည္။ ေနာင္ ေက်ာင္းျပန္တက္ခဲ့ေသာ္လည္း ဦးျမင့္က အမ်ိဳးသားပညာေရးဘက္သို႔ ဦးတည္သြားသည္။ ဦးျမင့္သည္ ေနာက္ပိုင္း ေက်ာင္းဆရာဘ၀ျဖင့္ အသက္ေမြးခဲ့သည္။

ေက်ာင္းဆရာအျဖစ္မွ အနားယူၿပီးေနာက္ ဟံသာ၀တီနယ္ ေပ်ာ္ဘြယ္ႀကီးရြာတြင္ ေနထုိင္ရင္း ကုိယ္တုိင္ လယ္ယာလုပ္ငန္းျဖင့္ လုပ္ကိုင္အသက္ေမြးခဲ့သည္။ ဦးျမင့္သည္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးေလာကသို႔လည္းေကာင္း၊ သတင္းစာေလာကသို႔လည္းေကာင္း ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ဦးျမင့္ ကြယ္လြန္သြားရာ သမီးတစ္ဦး က်န္ရစ္ခဲ့သည္။

ဂ်ီစီဘီေအအထူးကြန္ဖရင့္
ရန္ကုန္တကၠသိုလ္အက္ဥပေဒကို ေက်ာင္းသားမ်ား သပိတ္ေမွာက္သည့္ေန႔အား အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ မႏၲေလးန၀မေျမာက္ ကြန္ဖရင့္က အၾကမ္းဖ်ဥ္း သေဘာတူညီခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ဦးဘစီ သဘာပတိအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည့္ ဂ်ီစီဘီေအ အထူးကြန္ဖရင့္က ဦးျမင့္ တင္ျပခဲ့သည့္အတုိင္း တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၁၀ ရက္ေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ရက္သတ္မွတ္ရာ၌လည္း အဂၤလိပ္ရက္ျဖစ္သည့္ ဒီဇင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔ကို မသတ္မွတ္ဘဲ ျမန္မာရက္ျဖစ္ေသာ တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၁၀ ရက္ေန႔ကို တမင္သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ အမ်ိဳးသားေရးလကၡဏာမ်ား ပိုမိုထင္ရွားလာခဲ့ပါသည္။

အမ်ိဳးသားေန႔အတြက္ ျပင္ဆင္မႈ
အမ်ိဳးသားေန႔ နီးလာသည္ႏွင့္ ေက်ာင္းသားေဟာင္းႀကီးမ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည့္ ဦးဖိုးက်ား၊ ဦးစိုး၀င္း၊ ဦးထြန္းညိဳတို႔က ျပင္ဆင္မႈမ်ား ျပုလပ္ၾကေတာ့သည္။ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းရွိေသာၿမိဳ႔မ်ားသို႔ အစီအစဥ္တက် က်င္းပၾကရန္ ႏိႈးေဆာ္သည္။ ၿမိဳ႔တြင္းသို႔ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား လွည့္လည္ၿပီး တန္ခိုးႀကီးဘုရားတစ္ဆူသို႔ ခ်ီတက္ၾကမည္။ တစ္ဖက္မွလည္း အမ်ိဳးသားေန႔သည္ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ား သာမက ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးႏွင့္ ဆုိင္ေသာ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ မည္သည့္ေက်ာင္းမွမဆို ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းသားမိဘမ်ားကပါ ပူးေပါင္းပါ၀င္ ဆင္ႏႊဲၾကေစလိုသည္။ ၿမိဳ႔မ်ားတြင္ မီးေရာင္စံုထြန္းညႇိ၍ အေကၽြးအေမြးျဖင့္ ဧည့္ခံၾကမည္။ အထိမ္းအမွတ္ အခမ္းအနားမ်ား ျပဳလုပ္ၾကမည္ စသည္ျဖင့္ လက္ကမ္းစာေစာင္မ်ား ေရးသားျဖန္႔ေ၀ေပးၾကသည္။ ေက်ာင္းပိတ္ရက္မဟုတ္ေသာ္လည္း ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ားအားလံုး ၀င္ေရာက္ဆင္ႏႊဲၾကရန္ ဦးဖိုးက်ားတို႔က ဖိတ္ေခၚသည္။

ပထမဆံုး အမ်ိဳးသားေန႔
ပထမဆံုး အမ်ိဳးသားေန႔ကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၈၄ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၁၀ ရက္ေန႔)တြင္ စတင္က်င္းပခဲ့သည္။ ခရစ္ႏွစ္ရက္စြဲအားျဖင့္ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုေန႔က ကန္ေတာ္မင္ပန္းၿခံ (ယခုကန္ေတာ္မဂၤလာပန္းၿခံ) ႏွင့္ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ အေနာက္ဖက္မုဒ္အနီး ကြက္လပ္တို႔၌ ေကာ္မတီ၀င္မ်ားက ေဟာေျပာၾကသည္။ ေဟာေျပာၾကသူမ်ားထဲတြင္ ေနာင္ ဆာေမာင္ႀကီးအျဖစ္ ထင္ရွားလာမည့္ ကိုေမာင္ႀကီးလည္း ပါသည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အမ်ိဳးသား ပညာေရးအေၾကာင္း ေဟာေျပာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

လူငယ္တစ္ဦးကမူ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ British soldier minus gun equal to Zero ဟု ေဟာေျပာခဲ့သျဖင့္ ၿဗိတိသွ်အာဏာပိုင္တို႔၏ ဖမ္းဆီးျခင္းကို ခံခဲ့ရ၏။ အမ်ိဳးသားေအာင္ပြဲေန႔တြင္ ေနရာေဒသ အသီးသီး၌ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲမ်ား က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ေက်ာင္းပိတ္၊ ႐ံုးပိတ္ရက္မဟုတ္သျဖင့္ စည္းကားသင့္သေလာက္ မစည္ကားခဲ့ဟု ဆိုႏိုင္သည္။

ေက်ာင္းပိတ္႐ံုးပိတ္ရက္
အမ်ိဳးသားေန႔ကို စတင္သတ္မွတ္စဥ္ကာလမွစ၍ အခ်ိန္အတန္ၾကာသည္အထိ ေက်ာင္းပိတ္၊ ႐ံုးပိတ္ရက္ မဟုတ္ခဲ့ေပ။ ထိုစဥ္က အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ားက ဦးေဆာင္က်င္းပေလ့ ရွိခဲ့ၾက၏။ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ားက အမ်ိဳးသားေန႔အခမ္းအနား က်င္းပေနၾကခ်ိန္တြင္ အစိုးရေက်ာင္းမ်ား၌ စာသင္မပ်က္ ရွိခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၃၄ ခုႏွစ္ ေဒါက္တာဘေမာ္ ပညာေရး၀န္ႀကီး ျဖစ္လာခ်ိန္တြင္ အမ်ိဳးသားေန႔၌ ေက်ာင္းမ်ားပိတ္ရန္ သူ၏ အာဏာအတြင္းမွ အမိန္႔ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ အစိုးရ ေက်ာင္းမ်ားမွာလည္း မ်က္ႏွာမငယ္ရေတာ့ဘဲ အမ်ိဳးသားေန႔ကို က်င္းပလာႏိုင္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အစိုးရလခစား ဆရာႀကီးမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ရွိသျဖင့္ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ားကဲ့သို႔ ဦးေဆာင္က်င္းပျခင္းမ်ိဳးကိုမူ မျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့ေပ။

၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ေဒါက္တာဘေမာ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာေသာအခါ အမ်ိဳးသားေန႔ကို ႐ံုးပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္လုိက္ျပန္၏။ သို႔ျဖင့္ အမ်ိဳးသားေန႔ကို အမ်ိဳးသားမ်ားအားလံုး စုေပါင္းက်င္းပလာႏုိင္ၾကေတာ့သည္။

မႏၲေလးက အမ်ိဳးသားေန႔
မႏၲေလးအမ်ိဳးသားေန႔အခမ္းအနားကို ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္၏  အမ်ိဳးသားေက်ာင္းက ဦးေဆာင္က်င္းပေလ့ရွိသည္။ အမ်ိဳးသားေန႔သို႔ ေရာက္ရွိသည္ႏွင့္ ႐ုပ္ေသးဦးဘေက်ာ္က ႐ုပ္ေသးပြဲျဖင့္ ေဖ်ာ္ေျဖသည္။ စိန္ေဗဒါႀကီးက ေစတနာ့၀န္ထမ္းအျဖစ္ ကူညီသည္။ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ားက ပေဒသာကပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္ၾကရာ နန္းေတာ္ေရွ႔ဆရာတင္၊ ၿမိဳ႔မၿငိမ္းတို႔က သင္ၾကားျပသေပးၾကသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္ကိုယ္တုိင္ သီခ်င္းေရးစပ္ရာ၌ အႀကံျပဳကူညီတတ္ေသးသည္။

ေက်ာင္းသားကေလးမ်ားသည္ ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္၏ အစီအစဥ္ျဖင့္ စကၠဴေဒါင္းလံကေလးမ်ား လုိက္လံေရာင္းခ်ကာ ရရွိေသာေငြျဖင့္ နိဗၺာန္ေစ်း အခမဲ့ေကၽြးသည္။ ယင္းေနာက္ ဆရာႀကီး၏ ဗဟိုအမ်ိဳးသား အထက္တန္းေက်ာင္းမွ ေနရွင္နယ္ေဒး လွည့္လည္ရာ ေက်ာင္းသူကေလးတစ္ဦးက အမိျမန္မာျပည္အျဖစ္ သ႐ုပ္ေဆာင္ရ၏။ ၿမိဳ႔တြင္းသို႔ လွည့္လည္သည့္အခါ ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္ကုိယ္တုိင္ လုိက္ပါေလ့ရွိသည္။ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားကေလးမ်ားက "အမ်ိဳးသားေရး ေသြးစည္းပါ၊ အေရးႀကီးလာၿပီ သိၾက၊ သိၾက" ဟု ေႂကြးေၾကာ္ရင္း လုိက္ပါၾကသည္။

က်မ္းကိုး
၁။ ၾကည့္ေသာသူျမင္၏ (ေနရွင္နယ္ဦးျမင့္) အမ်ိဳးသားေန႔ ေရႊရတု အထိမ္းအမွတ္စာေစာင္
၂။ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈရက္စဥ္သမုိင္း (ဖိုးေအာင္ေလး)
၃။ ကိုလိုနီေခတ္ ျမန္မာ့သမုိင္း အဘိဓာန္ (ျမဟန္)
၄။ အမ်ိဳးသားေအာင္ပြဲ (၀မ္းအို၀မ္း ေက်ာ္၀င္းေမာင္) ရနံ႔သစ္ ၂၀၀၂ ေမ

(Weekly Eleven News ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၁၅၊ အမွတ္ ၅ မွ ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)