၀ါေကာက္သည္မွစ၍ ၀ါႀကိတ္၊ ၀ါဖန္၊ ဗိုင္းငင္၊ ခ်ည္ရစ္၊ ရက္ကန္းရွည္၊ ရက္ကန္းရက္၊ ခ်ဳပ္၊ ဆိုး စသည္အားျဖင့္ သကၤန္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္သည္အထိ ညဥ့္ခ်င္းၿပီး စီမံျပဳလုပ္ ကပ္လွဴေသာ သကၤန္းကို ခ်ည္စာတင္ေသာ ေကာ္ရည္တို႔ကို မပုပ္မသိုးမီ ၿပီးစီးသည္ကို တင္စားေသာအားျဖင့္ မသိုးသကၤန္းဟု ေခၚသည္။
(ျမတ္စြာဘုရား လက္ထက္ေတာ္က ကုသိုလ္ဟုန္ျဖင့္ ညဥ့္တြင္းခ်င္း ၀ါစိုက္၍ သီးပြင့္ေစသည္ဟု ဆိုသည္။)
နန္းေတာ္ၿမိဳ႕႐ိုး မုခ္တံခါးငယ္အခ်ိဳ႕တြင္ တံခါးငယ္မ်ား၏ အ၀ တည့္တည့္၌ အေျမာက္စိန္ေျပာင္းႏွင့္ ရန္သူတို႔ အ၀င္အထြက္ကို တားဆီးကာကြယ္ႏိုင္ရန္ တံတုိင္း၊ ရင္တား စသည္ အဆင့္ဆင့္ ထားရွိသျဖင့္ ထိုတံခါးငယ္မွ နန္းၿမိဳ႕႐ိုးတြင္းသို႔ ၀င္ရာတြင္ တိုက္႐ိုက္အေျဖာင့္ မ၀င္ႏိုင္ဘဲ ၀င္လမ္းက ေကြ႔ပတ္၍ ၀င္ရေလသည္။ ထိုသို႔ အ၀င္ရ မလြယ္ေသာ လမ္းေပါက္၊ မလြယ္ေပါက္၊ မလြယ္တံခါးဟု ေခၚေလသည္။ (ဆင္ျမင္းရထားတို႔ ထြက္ေသာအခါမူ ၿမိဳ႕တံခါးမႀကီးမ်ားကို ဖြင့္လွပ္၍ ၀င္ထြက္ေလသည္။)
ထိုတံခါးငယ္ကို အစြဲျပဳ၍ ေနအိမ္မ်ားတြင္ တံခါးမႀကီးမွအပ ထြက္လြယ္၀င္လြယ္ရွိရန္ တံခါးေပါက္ငယ္မ်ားႏွင့္ ၀င္းတံခါးႀကီးတြင္ တဆင့္ လူသာ၀င္႐ံု ေဖာက္လုပ္တပ္ဆင္ထားေသာ တံခါးငယ္မ်ားကိုပါ အဆြယ္တံခါးအေနျဖင့္ မလြယ္ေပါက္ဟု ေခၚဆုိၾကသည္။ စင္စစ္ကား ထိုအေပါက္မ်ားသည္ အလြယ္၀င္ထြက္ရန္ အေပါက္သာျဖစ္၍ နန္းၿမိဳ႕႐ိုး မလြယ္တံခါးႏွင့္လည္း သေဘာခ်င္းမတူ၊ အတန္႔အဆီး အထူးအေထြလည္း မရွိသျဖင့္ အလြယ္တံခါး အလြယ္ေပါက္သာ ျဖစ္သည္။
မိန္းမမ်ားသည္ သားဖြားေသာအခါ မီးလံႈျခင္း၊ အပူကပ္ျခင္း စသည္ျဖင့္ ေသြးသားရင့္က်က္ေအာင္ ကုသၾကရေလသည္။ ထိုသို႔ျပဳသည္ကို မီးေနသည္ဟုဆုိ၍၊ ဖြားျမင္ျခင္းကိုလည္း မီးဖြားသည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုသို႔ေနရာမွ ခုနစ္ရက္ ျပည့္ေျမာက္၍ မီးတြင္းမွ ထြက္သန္႔စင္သည္ကို တင္စား၍ ဆိုသည္။
ေယာက္်ားတစ္ဦးတစ္ေယာက္က မိန္းမတစ္ေယာက္အား အလိုမတူဘဲ သားမယားျပဳသည္၌ မီးေရာင္ကို မႈတ္ကြယ္ျပဳက်င့္သည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ သြယ္၀ို္က္ေသာအားျဖင့္ တင္စားကာ အဓမၼျပဳက်င့္သည္ကို မီးခြက္မႈတ္သည္ဟု ဆိုေလသည္။
ေရွးက သမင္ဖမ္းေသာ မင္းတစ္ပါးသည္ မွဴးမတ္တို႔အား ေတာေခ်ာက္ေစ၍ သမင္ကိုဖမ္းရာ၊ သမင္သည္ မိမိဆီးတားရာ တာ၀န္းအကြက္မွ လြတ္ထြက္သြားသည္ကို မသိဟန္ျပဳ၍ အမတ္တို႔အား ေမးသျဖင့္၊ အမတ္တို႔က မင္းႀကီးတာမွပင္ ထြက္ေျပးေၾကာင္း သံေတာ္ဦးတင္သည္ကို စြဲ၍ တစ္စံုတစ္ရာတြင္ ႀကီးမွဴးကြပ္ကဲသူတို႔ကပင္ စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္ ေပါ့ေလ်ာ့ျခင္းရွိသည့္အခါ တင္စား၍ သံုးႏႈန္းၾကသည္။
ထိုစကားမွာ "ဂ်ာေအး သူ႔အေမ႐ုိက္ပါလို႔ ေမွာင္မိုက္မွာငို" အစခ်ီေသာ သံေခြပတ္သီခ်င္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ထိုသီခ်င္းထဲတြင္ ပါရွိေသာ မုန္႔လံုးစကၠဴကပ္ ဟူေသာအပုိဒ္ကို ထုတ္ႏုတ္တင္စားျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုသီခ်င္းကို မည္သည့္အပိုဒ္က စ၍ ဆုိသည္ျဖစ္ေစ ထိုအပိုဒ္သို႔ပင္ ျပန္၍ ေရာက္ႏိုင္ေပသည္။ အဆံုးသည္ အစပုိဒ္ႏွင့္ တူညီေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တစ္စံုတစ္ခုကို ျပဳလုပ္ရာ ေျပာဆုိရာတြင္ အၿပီးတိုင္ ခရီးမေပါက္ဘဲ ထပ္ျပန္တလဲလဲ မူလျပဳရင္းတိုင္း ျပန္၍လည္ေနသည္ကို လံုးလည္လုိက္သည္။ သို႔မဟုတ္ မုန္႔လံုးစကၠဴကပ္ေနသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဂ်ာေအး သူ႔အေမ႐ုိက္သည္ ဟူ၍လည္း ဆိုသည္။
ဒဂၤါးကို ပစ္ေျမႇာက္ၿပီး ေခါင္းဘက္ပန္းဘက္ က်ရာအလိုက္ အေလာင္းအစားျပဳျခင္းကို ေခါင္းပန္းလွန္သည္ဟု ဆိုသည္။ ၿဗိတိသွ်ေခတ္ဦးကမူ ဒဂၤါး၏ အ႐ုပ္ေခါင္းပါရွိရာဘက္ကို ေမ်ာက္ဟု ေခၚသည္။ (အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးတို႔ကို ေမ်ာက္မ်ိဳးဟု ႐ႈတ္ခ်ေခၚေ၀ၚသည္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေပမည္။) ေနာင္ေခတ္၌ "ေခါင္း-ပန္း" ေခၚသည္။ ျမန္မာဒဂၤါးမွာမူ ေခါင္း-ပန္း သာ ရွိသည္။
မိႈပြင့္မ်ားသည္ တစ္ပြင့္တည္းေပါက္ခဲ၍ အမ်ားအျပား အစုလုိက္ အၿပံဳလုိက္ ေပါက္တတ္သျဖင့္ ထိုသေဘာကို တင္စား၍ "မယားမိႈေပါက္သည္" စသည္ျဖင့္ သံုးႏႈန္းၾကသည္။
ေႁမြေပြးမ်ားသည္ အျခားေႁမြမ်ားကဲ့သို႔ ဥမဥဘဲ အေကာင္လုိက္ ေႁမြငယ္ကေလးမ်ားကို ၀မ္းမွ ေဖာက္ထုတ္ ေမြးဖြားေလ့ရွိေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေႁမြေပြးအေသေကာင္ကို ခါးပိုက္၌ ထည့္၍ ယူေဆာင္လာသူသည္ ေႁမြမႀကီးေသေသာ္လည္း ေႁမြမႀကီး၏ သေႏၶမွ ေႁမြေပါက္ကေလးမ်ား ခါးပိုက္ထဲတြင္ ေဖာက္ထြက္ေပါက္ဖြားကာ လူကို ကုိက္ခဲ၍ အႏၲရာယ္ ျပဳတတ္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေႁမြေပြးကို ခါးပုိက္ ပိုက္ျခင္းသည္ အႏၲရာယ္ကို လြယ္ထားရာ ေရာက္သျဖင့္ တစ္စံုတစ္ရာ အႏၲရာယ္မကင္းေသာ အရာကို လက္ခံတာ၀န္ယူျခင္းကို သတိေပးေသာ အခါ၌လည္းေကာင္း၊ အျပစ္တင္ေသာ အခါ၌လည္းေကာင္း၊ အႏၲရာယ္မကင္းေသာ အျဖစ္မွန္ကို ျမင္ရေသာအခါ၌လည္းေကာင္း ေျပာဆိုေလ့ရွိေလသည္။
RELATED:
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (က)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ခ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ဂ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (င)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (စ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ဆ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ဇ၊ စ်၊ ည၊ ဋ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (တ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ထ၊ ဒ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ဓ၊ န)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ပ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ဖ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ဗ)
အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ဘ)
No comments:
Post a Comment