ေနာေလ့(ခ်္)သည္ ပါ၀ါ မဟုတ္ေတာ့ပါ - အတၱေက်ာ္

ေဒးထာ(data)ဆိုတာကို အဘိဓာန္မွာက ''အခ်က္အလက္''လို႔ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ သေကၤတေတြေပါ့။ နမူနာေရးျပရရင္ ''းယေ-ြမ။-ာတ-ိန-ုရ-္'' ဟာ ေဒတာပါ။ အလားတူပဲ ''၈၊ ၄၊ ၂'' ဆိုတာလည္း ''ေဒးထာ''သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ''အခ်က္အလက္သက္သက္'' ေပါ့။

အဲဒီ ေဒးထာအခ်က္အလက္ေတြကို စနစ္တက် စီစဥ္လိုက္ၿပီး ''ဘာ၊ ဘယ္သူ၊ ဘယ္ေနရာ၊ ဘယ္တုန္းက'' အစရွိတဲ့ ေမးခြန္းမ်ားကို ေျဖႏိုင္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေတာ့မွ အင္ဖွေမးရွင္း (information) ဆိုတာကို ရလာပါေတာ့တယ္။ အထက္က နမူနာႏွစ္ခုကို စနစ္တက် စီလိုက္တဲ့အခါ ပထမတစ္ခုအတြက္ ''မုိးရြာေနတယ္'' ကို ရလာၿပီး ဒုတိယတစ္ခု အတြက္က်ေတာ့ ''၂ x ၄ = ၈'' ဆိုတာကို ရလာပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါ အင္ဖွေမးရွင္း ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ျမန္မာအဘိဓာန္မွာ အင္ဖွေမးရွင္းကို ''အခ်က္အလက္၊ သတင္း၊ သုတ'' လို႔ ျပန္ဆိုၿပီး အခုလတ္တေလာ လူသံုးမ်ားေနတာကေတာ့ ''သတင္းအခ်က္အလက္'' ဆိုၿပီး ျပန္ဆိုသံုးစြဲ ေနၾကပါတယ္။ ''အေၾကာင္းအခ်က္'' လို႔ သံုးရင္ေကာင္းမလားပဲ။

အဲဒီ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကိုမွ အသံုးတည့္လာေစမယ့္ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ိဳးနဲ႔ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ စုစည္းလိုက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ေနာေလ့(ခ်္) (knowledge) ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ အဘိဓာန္က ''သိျခင္း၊ အသိ၊ အလိမၼာ'' လို႔ ျပန္ဆိုထားပါတယ္။ [သည္ေနရာမွာ လူငယ္အမ်ားစုက ေနာေလ့(ခ်္)ကို ''ဗဟုသုတ'' လို႔ မွားယြင္းျပန္ဆိုမိတတ္တာ မၾကာခဏ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဂ်ယ္နရယ္(လ္)ေနာေလ့(ခ်္) (general knowledge) ကသာ ''ဗဟုသုတ'' ျဖစ္ပါတယ္။ ပါဠိလို ''ဗဟု'' ဆိုတာက ''မ်ားစြာေသာ'' လို႔ အနက္ရတဲ့အတြက္ ဗဟုသုတဆိုရင္ မ်ားစြာေသာ (၀ါ) အေထြေထြ အျပားျပားေသာ အသိေတြလို႔ ဆိုလိုရာ ေရာက္ေနပါတယ္] အဲဒီ့ ေနာေလ့(ခ်္)ကို ''သညာသိ'' လို႔ သံုးပါရေစ။

အဲဒီ့ေနာေလ့(ခ္်)ဆိုတဲ့ ''သညာသိ'' က်ေတာ့ ဇာတ္လမ္း နည္းနည္း ႐ႈပ္လာပါၿပီ။ သညာသိမွာ ပိုင္းျဖတ္ထားတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္က ပူးတြဲလာပါေတာ့တယ္။ ဆိုၾကပါစို႔၊ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို တစ္စံုတစ္ေယာက္က မွတ္သားလိုက္တဲ့အခါ၊ သိပ္ရည္မွန္းခ်က္ ႀကီးႀကီးမားမား မရိွလွဘဲ စာေမးပြဲေအာင္ေရးသာ ပဓာနထားတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြ စာအံသလို က်က္မွတ္လိုက္တဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ ''သညာသိ'' ေတြ အေျမာက္အျမား ရလာပါေတာ့တယ္။ အဲဒီ့ ''သညာသိ'' က သက္ဆိုင္ရာ ပုဂၢိဳလ္အတြက္ေတာ့ အသံုးတည့္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ေနာက္ထပ္ အသိတစ္ခုခု တိုးပြားလာဖို႔အတြက္ေတာ့ သညာသိက အက်ိဳးမေပးႏိုင္ပါဘူး။

နမူနာေျပာရင္ အေျမႇာက္အလီေပါင္းေတြကို ႏႈတ္တက္ရြရြ က်က္ထားတဲ့ ေက်ာင္းသားဟာ ''ႏွစ္ ႏွစ္လီ ေလး'' မွသည္ ''၁၆ ၁၂လီ ၁၉၂'' အထိကို ေဒါင္းေဒါင္းေျပး ရြတ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါ အလီနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ''အသိေတြ'' အေျမာက္အျမား ရိွေနတာေပါ့။ သို႔ေပမယ့္ ၁၈၉၅ ကို ၃၀၀ နဲ႔ ေျမႇာက္ပါဆိုရင္ေတာ့ နည္းနည္း အူသြားေတာ့မွာပါ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူက်က္ထားတဲ့ အလီထဲမွာ ၁၈၉၅ အလီမွ မရိွတာကိုး။ အဲဒီ့ အေျဖအတြက္က်ေတာ့ သိမွတ္မႈနဲ႔ ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာ ေ၀ဖန္တတ္မႈ စြမ္းရည္က လိုလာပါၿပီ။ အဲဒီ့ စြမ္းရည္ေတြက ေနာက္တစ္ဆင့္ျဖစ္တဲ့ ''နားလည္သေဘာေပါက္မႈ'' (understanding) နဲ႔ သက္ဆိုင္သြားပါတယ္။

နားလည္သေဘာေပါက္မႈမွာက်ေတာ့ ဆက္စပ္ေတြးျမင္ႏိုင္တာ၊ ျဖည့္စြက္ၾကည့္တာ၊ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို တြက္ခ်က္တာေတြ ပါ၀င္လာပါၿပီ။ သည္မွာက်ေတာ့ သိမွတ္မႈနဲ႔ ပိုင္းျခား စိတ္ျဖာမႈေတြက အဓိက ျဖစ္ပါတယ္။ သညာသိ အသစ္တစ္ခု ရလာတယ္၊ အဲဒီ့ သညာသိ အသစ္ကို အရင္က သိထားတာနဲ႔ ေပါင္းစပ္လိုက္ၿပီးေတာ့ ခ်သံုးတတ္လာတယ္။ အဲဒါ နားလည္မႈပါပဲ။ အထက္က ၁၈၉၅ ကို ၃၀၀ နဲ႔ ေျမႇာက္တဲ့အခါမွာ မူလရိွထားတဲ့ သညာသိက သံုးအလီရယ္၊ ေျမႇာက္ပုံ ေျမႇာက္နည္းရယ္ပါ။ အဲဒါကို နားလည္တဲ့အတြက္ ၁၈၉၅ ကိုေျမႇာက္ခ်ိန္မွာ သုညႏွစ္လံုးကို ေမ့ထားလိုက္မယ္၊ ၿပီးရင္ ၁၈၉၅ ကို သံုးနဲ႔ ေျမႇာက္မယ္။ သံုးငါးလီ၊ သံုးကိုးလီ၊ သံုးရွစ္လီ စသျဖင့္ နဂို သညာသိနဲ႔ တြက္ခ်က္ ေပါင္းစပ္သြားၿပီး ရတဲ့အေျဖကိုမွ သုညႏွစ္လံုး ျဖည့္လိုက္ရင္ ၃၀၀ နဲ႔ ေျမႇာက္တာအတြက္ မွန္ကန္တဲ့ အေျဖကို ရလာပါလိမ့္မယ္။

''နားလည္သေဘာေပါက္မႈ'' နဲ႔ ''သညာသိ'' တို႔ ၾကားမွာ ကြာျခားပံုက သင္ယူမွတ္သားမႈနဲ႔ အလြတ္က်က္မႈတို႔ ႏွစ္ခုကြာျခားသလိုပါပဲ။ သင္ယူမွတ္သားလိုက္တယ္ ဆိုတာက ေၾကာင္းက်ဳိးဆင္ျခင္မႈေတြ၊ ဆက္စပ္မႈေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ''ေခြးေကာင္'' ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရ တစ္ခုကို ကေလးတစ္ေယာက္ သင္ယူမွတ္သားတာနဲ႔ပဲ ၾကည့္ရေအာင္ပါ။ တစ္စံုတစ္ေယာက္က သူ႔ကို ''ေခြးေကာင္'' လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။ ကေလးက အဲဒါကို အလြတ္က်က္ၿပီး မွတ္သားလိုက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ စိတ္တိုတိုနဲ႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ သည္စကားလံုးကို သံုးလိုက္တယ္။ ဒါကို ကေလးက မွတ္လိုက္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ေယာက္က သူ႔ကို ''ေခြးေကာင္'' လို႔ ေျပာျပန္တယ္။ သည္တစ္ခါက်ေတာ့ သူ႔ကို ခ်စ္ခင္တဲ့စိတ္နဲ႔ ခ်စ္စႏိုးေျပာလိုက္တာကို ဆက္မွတ္တယ္။ အဲဒီ့ႏွစ္ခု အေပၚမွာ ကေလး သင္ယူမွတ္သားလိုက္တာက ''ေခြးေကာင္'' ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရကို ေဒါသျဖစ္တဲ့အခါမွာ သံုးလို႔ရသလို ခ်စ္စႏိုးေျပာတဲ့ ေနရာမွာလည္း သံုးလို႔ရတယ္ ဆိုတာကို သင္ယူ မွတ္သားလိုက္ပါတယ္။ အဲဒါဟာ နားလည္မႈပါ။ ဒါေပမယ့္ ''ဧရာ၀တီျမစ္သည္ မိုင္ေပါင္း ၁၃၅၀ ရွည္လ်ားသည္'' ဆိုတာက်ေတာ့ ကေလးက က်က္ၿပီ။ အဲဒီ့မွာ အဆက္အစပ္က ဘာမွမပါဘူး။ အဲဒါ သညာသိ ျဖစ္သြားၿပီ။

အဲဒီ့ကေလးက စာေမးပြဲေအာင္ဖို႔အတြက္က်ေတာ့ အဲဒါကို အလြတ္က်က္ထားတယ္။ ေျဖခ်လိုက္တယ္။ ကိစၥကျပတ္သြားတယ္။ ေနာက္တစ္တန္း တက္တယ္၊ ေနာက္ထပ္ သညာသိေတြ ထပ္မွတ္ရျပန္တယ္။ အဲလိုနဲ႔ အခ်ိန္တစ္ခုကို ေရာက္လာတဲ့အခါ ဧရာ၀တီ ဘယ္ေလာက္ရွည္လ်ားမွန္း သူမသိေတာ့ဘူး။ အဲဒါဟာ သညာသိရဲ႕ ျပႆနာပါပဲ။ မိုင္ေပါင္း ၁၃၅၀ ကို မွတ္သားပံုနဲ႔ ''ေခြးေကာင္'' ကို သင္ယူပံုတို႔ ကြာျခားတာကို စာဖတ္သူ လူႀကီးမင္းမ်ား သေဘာေပါက္ႏိုင္ၾကၿပီ ထင္ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ နားလည္ သေဘာေပါက္မႈနဲ႔ သညာသိတို႔ ကြာျခားတာကိုလည္း ခြဲျခားႏိုင္ေလာက္ပါၿပီ။

''ေဒးထာ'' ဆိုတဲ့ ''အခ်က္အလက္ သက္သက္'' ကို ကြန္ပ်ဴတာမွာ ထည့္လိုက္လို႔ရတယ္။ ကိန္းဂဏန္းေတြ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္၊ သေကၤတေတြ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ အကၡရာေတြ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
အဲဒီ့ ''ေဒးထာ'' ေတြကို တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ခ်ိတ္ဆက္လိုက္ၿပီး အနက္ဖြင့္လိုက္တဲ့ အခါမွာ ''အင္ဖွေမးရွင္း'' ဆိုတဲ့ ''အေၾကာင္းအခ်က္'' ရလာပါတယ္။ ေစာေစာက ကြန္ပ်ဴတာမွာ ထည့္သြင္းလိုက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြမွာ အလြယ္ဆံုးေျပာရရင္ ဇန္န၀ါရီကေန ဒီဇင္ဘာအထိ လနာမည္ေတြ ထည့္တယ္။ ဒါအခ်က္အလက္သက္သက္၊ ၿပီးေတာ့ တစ္လစီရဲ႕ ေဘးမွာ ဂဏန္းေတြထည့္တယ္။ ေလးလံုး ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္၊ ငါးလံုး၊ ေျခာက္လံုးလည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ အခ်က္အလက္ သက္သက္ေတြ ထပ္ျဖည့္လိုက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အနက္ဖြင့္တဲ့အခါက်ေတာ့ ''ႏွစ္ခ်ဳပ္၀င္ေငြစာရင္း'' ဆိုတဲ့ ''အင္ဖွေမးရွင္း'' (အေၾကာင္းအခ်က္) ကို ရလာပါလိမ့္မယ္။

''ေနာေလ့(ခ်္)'' (သညာသိ)ကလည္း ကြန္ပ်ဴတာမွာ ရိွတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာရဲ႕ မွတ္ဉာဏ္ထဲမွာ သိမ္းဆည္းထားတဲ့ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြကို ေနရာတက် ခ်သံုးတဲ့အခါ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ယေန႔ ကြန္ပ်ဴတာေတြမွာ သံုးေနတဲ့ ''အေပ်ာ့ထည္'' အေတာ္မ်ားမ်ားကို ရလာပါတယ္။ အခု ကြၽန္ေတာ္ စာ႐ိုက္ေနတာ ''စာမ်က္ႏွာဖြဲ႕စပ္ရာ'' (Pagemaker) အေပ်ာ့ထည္ကို သံုးေနတာပါ။ အဲဒါကို သံုးႏိုင္ဖို႔အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ အေပ်ာ့ထည္ ထုတ္လုပ္သူမ်ားက အခ်က္အလက္ သက္သက္မ်ားကို ထည့္သြင္းရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ့ အခ်က္အလက္ေတြကေန အနက္ဖြင့္ေပးၿပီး အေၾကာင္းအခ်က္ေတြ ဖန္တီးထားရတာ။ အဲဒီ့ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြကို ကြန္ပ်ဴတာက သညာသိ သိသြားေအာင္ ဖန္တီးယူလိုက္တဲ့အခါမွာ လူအမ်ားသံုးလို႔ရတဲ့ လုပ္ငန္းသံုး ပ႐ိုဂရမ္(မ္) (application) တစ္ခု ရလာပါေတာ့တယ္။

''နားလည္သေဘာေပါက္မႈ'' ကလည္းပဲ ကြန္ပ်ဴတာေတြမွာ ရိွလာပါၿပီ။ အဲဒါကေတာ့ ''ဉာဏ္အတု'' (artificial intelligence) ဆိုတဲ့ စနစ္ေတြပါ။ ေအအိုင္စနစ္မ်ား (AI System) လို႔ အတိုေကာက္ေခၚပါတယ္။ အဲဒါကက်ေတာ့ ေစာေစာကေျပာေနတဲ့ လုပ္ငန္းသံုး အစီအစဥ္ေတြ၊ သာမန္ အေပ်ာ့ထည္ေတြထက္ ေက်ာ္လြန္သြားပါၿပီ။ ကြန္ပ်ဴတာက လူစကားနားလည္တာ၊ လူ႔လက္ေရး ဖတ္တတ္လာတာမ်ိဳးကို အ႐ိုးဆံုး ဥပမာမ်ားအျဖစ္ ျပလို႔ရပါတယ္။ လူေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာရဲ႕ ေျပာပံုဆိုလက္ အသံထြက္ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ကြန္ပ်ဴတာက ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာတတ္လာတာဟာ နားလည္သေဘာေပါက္မႈ ဆိုတဲ့အဆင့္ကို ေရာက္လာတာပါပဲ။

ဒါေပမယ့္ ကြန္ပ်ဴတာဟာ ''ေခြးေကာင္'' ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရကိုသာ သိမွတ္ႏိုင္ၿပီး အဲဒီ့ ေနာက္ကြယ္မွာ ေဒါသနဲ႔ ေျပာလိုက္တာလား၊ ခ်စ္စႏိုး ေျပာလိုက္တာလား ဆိုတာကို နားလည္ႏိုင္တဲ့ အဆင့္တစ္ဆင့္ က်န္ေနပါေသးတယ္။ ခက္ေတာ့ သိပ္မခက္ေတာ့ပါဘူး။ ယေန႔ကာလ ကြန္ပ်ဴတာနည္းပညာ ျမန္ဆန္စြာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေနပံုနဲ႔ဆိုရင္ အဲဒါကိုလည္း ကြန္ပ်ဴတာက မၾကာခင္ ကာလအတြင္းမွာ ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာတတ္ၿပီး နားလည္ သေဘာေပါက္ႏိုင္ေတာ့မွာပါ။
ကြၽန္ေတာ္ ဒါေတြ ဘာ့ေၾကာင့္ ၀ိတၲာရ ခ်ဲ႕ေနတာလဲလို႔ စာဖတ္သူ လူႀကီးမင္း ေတြးေနမယ္ ထင္ပါတယ္။ ေဒးထာဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္ သက္သက္မွသည္ နားလည္သေဘာေပါက္မႈ အထိက လူတိုင္းလုပ္ႏိုင္တယ္၊ လူတိုင္းတတ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာအျပင္ လူသာမက ကြန္ပ်ဴတာလို သက္မဲ့မွာပင္လွ်င္ ထည့္သြင္း၊ စီစဥ္၊ ထားသို၊ ေရးဆြဲ၊ ညႊန္ၾကားလို႔ရေနတာကို ေျပာခ်င္တာပါ။

အဲဒီ့ကမွတစ္ဆင့္ လူသားမွသာ တတ္ႏိုင္တဲ့ ''ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈ'' ဆိုတာကို ဆက္သြားခ်င္လို႔ပါ။ ၀စၥဒမ္ (wisdom)ကို ''ဉာဏ္ပညာ၊ အေျမာ္အျမင္'' ရယ္လို႔ အဘိဓာန္က ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈက်ေတာ့ ရတတ္သမွ် အခ်က္အလက္ေတြ၊ အသိေတြ၊ နားလည္မႈေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး တြက္ခ်က္ ခန္႔မွန္းတာ ပါသြားၿပီ၊ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး စဥ္းစားတာလည္း ပါတယ္။ ေလွနံဓားထစ္တာေတြလည္း မရိွေတာ့ဘူး။ အဲဒါက ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္မွာက လူသားတို႔ရဲ႕ က်င့္၀တ္ေတြ၊ စာရိတၱေတြ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းေတြ၊ ေဘးပေယာဂေတြ အစရိွတဲ့ တျခား အေၾကာင္းအခ်က္ေတြနဲ႔ ကိုယ္သိထား၊ ကိုယ္နားလည္ ထားတာေတြနဲ႔ စပ္ဟပ္ ယူပါေတာ့တယ္။
အရင္က နားမလည္ထား၊ သေဘာေပါက္မထားခဲ့တာ တစ္ခုကို အဲဒီ့ ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈကသာ ေပးစြမ္းႏိုင္ပါတယ္။ တစ္နည္းေျပာရရင္ အခ်က္အလက္ သက္သက္ေတြ၊ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြ၊ သညာသိေတြ၊ နားလည္သေဘာေပါက္မႈေတြလို လြယ္လြယ္ကူကူ ရႏိုင္မယ့္ အေျဖမ်ဳိးေတြ မဟုတ္ဘဲ အင္မတန္မွ ခက္ခဲနက္နဲတဲ့ အေျဖေတြ၊ ဘယ္သက္ရိွ လူသားကမွ တစ္ခါဖူးမွ မေတြးခဲ့ဖူးတာေတြကို ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈက ေဖာ္ယူေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္နည္း ေျပာရရင္ အမွားနဲ႔အမွန္၊ အဆိုးနဲ႔ အေကာင္းဆိုတာကို ရိပ္စားမိလာေအာင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ခ်ိန္ဆတတ္ေအာင္ အဲဒီ့ ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈနဲ႔သာ လုပ္ယူရပါတယ္။

ေပါက္ပင္ကိုင္းတယ္ (အခ်က္အလက္ သက္သက္ပါ)။ ဗ်ိဳင္းနားလို႔ ေပါက္ပင္ကိုင္းတယ္ (အေၾကာင္းအခ်က္ အင္ဖွေမးရွင္း ျဖစ္လာပါၿပီ) ဗ်ိဳင္းရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ေပါက္ပင္က မခံႏိုင္ဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေပါက္ပင္ကိုင္းတာပဲ (သညာသိ ျဖစ္လာပါၿပီ) ဒါဆိုရင္ ဗ်ိဳင္းသာ မဟုတ္ဘူး၊ တျခား ဘာေကာင္ပဲနားနား၊ ေပါက္ပင္ကိုင္းေတာ့မယ္။ စာကေလးနားမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဗ်ိဳင္းနားသေလာက္ ကိုင္းမွာမဟုတ္ဘူး။ (နားလည္သေဘာေပါက္မႈပါ။ သည္အထိက ေက်ာင္းသင္ပညာေလာက္နဲ႔ အလြယ္တကူ ရႏိုင္ပါတယ္။)

ေပါက္ပင္ဘာ့ေၾကာင့္ ကိုင္းရတယ္၊ ဗ်ိဳင္းနားလို႔ ကိုင္းရတယ္၊ ဗ်ိဳင္းဘာ့ေၾကာင့္ နားရတယ္၊ ငါးေပၚလို႔ နားရတယ္ အစရိွသျဖင့္ တစ္ဆင့္ခ်င္း ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈက်ေတာ့ နက္နဲလာပါတယ္။ အဲဒါက်ေတာ့ အဖတ္အ႐ႈ အေလ့အလာ နည္းေနသမွ် ဘယ္လိုမွ မရႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒါကို မရေအာင္ ၾကားခံဆီးတာႏိုင္တာကလည္း ''နားလည္သေဘာေပါက္မႈ'' ေလာက္ကို အသိဉာဏ္ရဲ႕ လမ္းဆံုးလို႔ ထင္မိေယာင္မွားၿပီး ပညာတတ္ မာန္တက္သြားတဲ့ အခါမွာပါ။
အဲဒီ့ ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈကိုက်ေတာ့ ဘယ္ကြန္ပ်ဴတာမွ ဘယ္ေတာ့မွ မရႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ျဖစ္သြားသလို လူတိုင္းလည္း အလြယ္တကူ မရႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ကေန႔ေခတ္ လူငယ္ေတြလို ေခတ္မီ ဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာ လိႈင္းတံပိုးမ်ားၾကားမွာ တလိမ့္လိမ့္ ေမ်ာနစ္ေနရင္းက စာေမးပြဲေအာင္ေရး၊ ဘြဲ႕လက္မွတ္ဆိုတဲ့ စကၠဴမ်ား ရရိွေရးကိုသာ လံုးပမ္းေနၾကရင္း ပိုက္ဆံတစ္မ်ဳိးတည္းကိုသာ ကိုးကြယ္ရာလုိ႔ ယံုမွတ္ေနၾကသူမ်ားဟာ အခ်က္အလက္ သက္သက္ေတြ၊ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြ၊ သညာသိေတြေလာက္ကိုပဲ အဟုတ္မွတ္ေနၾကပါလိမ့္မယ္။

''ေနာေလ့(ခ်္)အစ္(စ္)ပါ၀ါ (Knowledge is power)'' ဆိုတဲ့ စကားလည္း ေခတ္ေနာက္က် က်န္ရစ္ခဲ့တာကို အမ်ားသိသင့္ေနပါၿပီ။ ကြန္ပ်ဴတာမွာ ဉာဏ္အတုထိေတာင္ ေရာက္လာတဲ့အျပင္ ေနာေလ့(ခ်္)ထက္ တစ္ဆင့္ျမင့္တဲ့ နားလည္သေဘာေပါက္မႈကိုေတာင္ ကြန္ပ်ဴတာဆိုတဲ့ သက္မဲ့(စက္) တစ္လံုးက လုပ္ႏိုင္ေနမွေတာ့ ေနာေလ့(ခ်္)ဟာ ကေန႔ နည္းပညာေခတ္မွာ ႏွစ္ျပားမွ မတန္ေတာ့ပါဘူး။ ေနာေလ့(ခ်္)အစ္(စ္)ပါ၀ါ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ''ေနာေလ့(ခ်္)အစ္(စ္)ဖ်ဴထိုင္း(လ္) (Knowledge is futile)'' ျဖစ္သြားပါၿပီ။

ကြန္ပ်ဴတာတစ္လံုးကိုဖြင့္၊ အင္တာနက္ႀကီးနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္လိုက္တာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ ဘာသိခ်င္သလဲ၊ ဘာသညာသိ လိုခ်င္သလဲ၊ လိုခ်င္တာ အားလံုးေလာက္နီးပါးကို စကၠန္႔ပိုင္းအတြင္းမွာ ရယူႏိုင္တဲ့ေခတ္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ သညာသိ အလွ်ံပယ္ေခတ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျဖတ္သန္းေနၾကပါတယ္။

ကေန႔ေခတ္ လူငယ္ေတြဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေတြထက္ အခ်က္အလက္ သက္သက္ေတြ၊ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြ၊ သညာသိေတြ အမ်ားႀကီး ပိုရေနၾကတာမို႔ အဲဒီ့ဘက္မွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ထက္၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ဘိုးေဘးဘီဘင္ေတြထက္ အဆမ်ားစြာ သာေနတာ အင္မတန္မွ ေသခ်ာလွပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ သညာသိမွသည္ နားလည္သေဘာေပါက္မႈအဆင့္ တစ္ဆင့္ကို ဆက္တက္ႏိုင္ဖို႔၊ တစ္နည္း ေျပာရရင္ ဉာဏ္ရိွလာဖို႔နဲ႔ အဲဒီ့ကမွ ေနာက္တစ္ဆင့္ျဖစ္တဲ့ ေျမာ္ျမင္ဆင္ျခင္မႈေတြ ရင့္သန္ခိုင္မာလာဖို႔ အတြက္က်ေတာ့ အမ်ားစုက ေမ့ေလ်ာ့ပစ္ပယ္ ထားေနၾကတယ္လို႔ ႐ႈျမင္မိရလို႔ ကြၽန္ေတာ္ ျမင္တာေလးေတြကို ခ်ေရးလိုက္မိရေၾကာင္းပါ ခင္ဗ်ား။