ေတာင္ငူေခတ္

ေတာင္ငူၿမိဳ႕ကို သ၀န္ႀကီး သ၀န္ငယ္တို႔ တည္ေထာင္စိုးစံၿပီးသည္မွစ၍ မင္းစည္သူ လက္ထက္အထိ မင္း ၂၈ ပါး အစဥ္အလိုက္ စိုးစံခဲ့ၾကရာ ၈၄၇ ခုႏွစ္သို႔ တုိင္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ အင္း၀လက္ေအာက္ခံ မင္းငယ္မ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ မင္းစည္သူ၏တူ မင္းႀကီးညိဳ လက္ထက္တြင္ကား သီးျခားလြတ္လပ္စြာ မင္းျပဳ၍ ေကတုမတီၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ခဲ့ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မင္းႀကီးညိဳမွစ၍ နႏၵဘုရင္အထိ မင္း ၄ ပါးကို ဒုတိယေတာင္ငူဆက္မင္းမ်ားအျဖစ္ မွတ္သားၾကေလသည္။ ဆင္ျဖဴ႕ရွင္ ဟံသာ၀တီသို႔ ေျပာင္းၿပီးေနာက္ ေတာင္ငူတြင္ နတ္သွ်င္ေနာင္အထိ ၿမိဳ႕စားမင္း ၃ ဆက္ ဆက္လက္အုပ္စိုးေလသည္။

၁။ မင္းႀကီးညိဳ (၈၄၇-၈၉၂)
ပင္းယ ငါးစီးရွင္ေက်ာ္စြာ၏ အဆက္အႏြယ္ျဖစ္ေသာ မင္းႀကီးညိဳသည္ မဟာသီရိေဇယ်ဘြဲ႔ျဖင့္ နန္းတက္၍ ၈၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ေကတုမတီၿမိဳ႕ကို တည္ေလသည္။ ဆင္အံုကန္ကိုဆည္၍ ေတာင္ဘက္တစ္ခြင္ၿမိဳ႕မ်ားကို သိမ္းသြင္းေလသည္။ ငႏြယ္ကုန္း သူႀကီးသမီး ခင္ဦးကို ေကာက္ယူရာတြင္ ၈၇၇ ခုႏွစ္၌ သားေတာ္ တပင္ေရႊထီးကို ဖြားျမင္ေလသည္။ အင္း၀ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ႏွင့္ နန္းၿပိဳင္ျဖစ္ေလသည္။

၂။ တပင္ေရႊထီး (၈၉၂-၉၁၂)
မင္းႀကီးညိဳ နတ္ရြာစံလွ်င္ အသက္ ၁၄ ႏွစ္မွ်သာရွိေသာ တပင္ေရႊထီး နန္းတက္ေလသည္။ ဟံသာ၀တီ မြန္ဘုရင္၏ ေဒသရွိ ပဲခူးေရႊေမာ္ေဓာေစတီရင္ျပင္၌ နားထြင္းပြဲ ဆင္ယင္ေလရာ မြန္ဘုရင္ သုရွင္တကာရြတ္ပိ၏ တပ္မ်ားပင္ မတုိက္၀ံ့ဘဲ ရွိေလသည္။ ၈၉၆ ခုႏွစ္တြင္ကား ဟံသာ၀တီကို တုိက္ေလသည္။ အထိန္းေတာ္မင္းေဆြ၏သား ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာဘြဲ႔ခံ ရွင္ရဲထြတ္သည္ သူရသတၱိရွိလွ၍ တပင္ေရႊထီးက ႏွမေတာ္ သခင္ႀကီးႏွင့္ စံုဖက္၍ ဘုရင့္ေနာင္ဘြဲ႔ေပးေလသည္။ ၈၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ဟံသာ၀တီကို တုိက္ျပန္ရာ သုရွင္တကာရြတ္ပိသည္ ေယာက္ဖေတာ္ ျပည္ဘုရင္ နရပတိထံ ေျပး၀င္ေလသည္။ ဟံသာ၀တီကိုရၿပီးေသာ္ မုတၱမစား ေစာဗညားကို တုိက္ခုိက္သိမ္းယူျပန္ေလသည္။ ၉၀၃ ခုနွစ္တြင္ ေရႊတိဂံုေစတီကို ထီးတင္ေလသည္။ ၉၀၄ ခုႏွစ္တြင္ အင္း၀၌ သုိဟန္ဘြားကို လုပ္ႀကံ၍ အုန္းေဘာင္ခံုမိႈင္း နန္းစံလ်က္ရွိၿပီ ျဖစ္ေလသည္။

၃။ ဆင္ျဖဴရွင္ (ဘုရင့္ေနာင္) (၉၁၃-၉၄၃)
တပင္ေရႊထီးသည္ စစ္ေတာင္းစား အမတ္သမိန္ေစာထြတ္ လုပ္ႀကံ၍ နတ္ရြာစံၿပီးေနာက္ သမိန္ေစာထြတ္သည္ သမိန္စကၠေ၀ါဘြဲ႔ျဖင့္ မင္းျပဳေလသည္။ ဘုရင့္ေနာင္မွာ ရန္သူကိုတိုက္ခုိက္ရင္း ဒလတြင္ ရွိေနေလသည္။ မွဴးမတ္တို႔က သမိန္စကၠေ၀ါကို နန္းခ်၍ သမိန္ေထာရာမကို နန္းတင္ေလသည္။ ဘုရင့္ေနာင္လည္း ေတာင္ငူကို သိမ္းပိုက္ၿပီး ျပည္ကိုပါ သိမ္းယူေလသည္။ ၉၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ဟံသာ၀တီသို႔ ခ်ီတက္သိမ္းယူႏိုင္၍ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ျပန္လည္ထူေထာင္ရေလသည္။ ၉၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အင္း၀စည္သူေက်ာ္ထင္ကို တုိက္ခိုက္သိမ္းယူေလသည္။ ၉၁၈ ခုႏွစ္တြင္ ရွမ္းနယ္မ်ားကို သိမ္းယူေလသည္။ ႏိုင္ငံတစ္၀ွမ္းတြင္ တင္း၊ ခြဲ၊ က်ပ္၊ မူး၊ ပဲ စသည္တို႔ကို တညီတၫြတ္တည္း ျဖစ္ေစ၍ မိစၦာအယူကိုလည္း တားျမစ္ေလသည္။ မဏိပူရသို႔လည္းေကာင္း၊ ယိုးဒယားသို႔လည္းေကာင္း ခ်ီတက္ေအာင္ျမင္ေလသည္။ ၉၂၈ ခုႏွစ္တြင္ ဟံသာ၀တီၿမိဳ႕ေတာ္သစ္ တည္ေလသည္။

၄။ ငါးဆူဒါယကာ နႏၵဘုရင္ (၉၄၃-၉၆၁)
ဟံသာ၀တီ ဆင္ျဖဴရွင္ နတ္ရြာစံေသာ္ သားေတာ္နႏၵဘုရင္က ထီးနန္းဆက္ခံေလသည္။ မိဖုရားႀကီးမွာ တပင္ေရႊထီး၏ သမီးေတာ္ ပဲခူးမိဖုရားျဖစ္ေလသည္။ သားေတာ္မင္းႀကီးစြာကို အိမ္ေရွ႕ေပး၍ အင္း၀ဘုရင္ သတိုးမင္းေစာ၏ သမီးေတာ္ႏွင့္ စံုဖက္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ ဘုရင့္ေနာင္၏ သမီးေတာ္ ရာဇဓာတုကလ်ာကိုသာ တပ္မက္ေလသည္။ ထိုမင္းလက္ထက္ အင္း၀သတိုးမင္းေစာႏွင့္ စစ္ျဖစ္ရာ သတိုးမင္းေစာ အေရးနိမ့္ေလသည္။ ၉၄၆ ခုႏွစ္တြင္ ယိုးဒယားက ျခားနားသျဖင့္ ခ်ီတက္ေလသည္။ ၅ ႀကိမ္တိုင္ ခ်ီတက္ေသာ္လည္း အေရးမရေပ။ ၉၆၀ ခုႏွစ္တြင္ ရခုိင္ႏွင့္ ေတာင္ငူေပါင္း၍ ဟံသာ၀တီကို တုိက္ခုိက္ျပန္ေလသည္။ နယ္စြန္နယ္ဖ်ားတို႔ကလည္း ပုန္ကန္ျခားနားေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဟံသာ၀တီသည္ ကစဥ့္ကလ်ား ျဖစ္ရေလေတာ့သည္။

(လွသမိန္ ၏ ျမန္မာရာဇ၀င္အက်ဥ္း စာအုပ္မွ ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)