သာယာ၀တီမင္း၊ ပုဂံမင္း

၈။ သာယာ၀တီမင္း (ကုန္းေဘာင္မင္း) (၁၁၉၉-၁၂၀၈)
သာယာ၀တီမင္းသည္ ၁၂၀၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ အမရပူရၿမိဳ႕ကို ျပဳျပင္၍ ေျပာင္းေရႊ႕စိုးစံေလသည္။ ထိုႏွစ္တြင္ ဘႀကီးေတာ္၏သား ေညာင္ရမ္းမင္း (စၾကာမင္း)ကို မသင့္ေသာအႀကံကို ႀကံသည္ဟု ကြပ္မ်က္ေလသည္။ ဘႀကီးေတာ္၏ မိဖုရားႀကီးႏွင့္ ေမာင္ေတာ္ စလင္းမင္းသားတို႔ကိုလည္း ကြပ္မ်က္ျပန္ေလသည္။ မင္းတစ္ပါးစိုးစံလွ်င္ အထက္မင္းတို႔၏ စာခ်ဳပ္မ်ားကို အသိအမွတ္ မျပဳတတ္သျဖင့္ စာခ်ဳပ္ကို ထပ္မံအတည္ျပဳရန္ အဂၤလိပ္သံတို႔က ႀကိဳးပမ္းေသာ္လည္း အခြင့္မရေခ်။ ၁၂၀၃ ခုႏွစ္တြင္ ဒဂံုသို႔စုန္၍ ေရႊတိဂံုေစတီကို ျပဳျပင္ေလသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ယာယီနန္းစံရာ မျမကေလးလည္း လုိက္ပါလာခဲ့ေလသည္။ ၁၂၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ပုဂံမင္းသား၏ ကုန္းေခ်ာမႈအရ အေနာက္နန္းမိဖုရား မျမကေလး ကြပ္မ်က္ခံရေလသည္။ သာယာ၀တီမင္းလည္း စိတ္ေဖာက္ျပန္ေသာေ၀ဒနာ ခံစားရေလရာ ယင္းေတာ၀န္ႀကီးလည္း ကြပ္မ်က္ေလသည္။

၉။ ပုဂံမင္း (၁၂၀၈-၁၂၁၄)
သာယာ၀တီမင္း နတ္ရြာစံလွ်င္ သားေတာ္ ပုဂံမင္းက ထီးနန္းဆက္ခံေလသည္။ ၿမိဳ႕၀န္ဘုိင္ဆပ္ႏွင့္ ၿမိဳ႕စာေရး ေမာင္ပိန္တို႔အား မတရားမႈမ်ား ျပဳက်င့္ခဲ့သျဖင့္ ၁၂၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ကြပ္မ်က္ေလသည္။ ထိုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၀န္သည္ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးႏွစ္ဦးအား မႈခင္းအေလ်ာက္ အျပစ္စီရင္ရာတြင္ ထိုသူတို႔က လီဆယ္၍ အဂၤလိပ္အစိုးရအား တိုင္တန္းသျဖင့္ အဂၤလိပ္တို႔က အေရးဆိုေလသည္။ ျမန္မာတို႔က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၀န္ကိုေျပာင္း၍ ေရႊေတာင္ၿမိဳ႕၀န္သစ္ ဦးမႈန္ကို ခန္႔ထားေပးေသာ္လည္း အဂၤလိပ္တို႔က ျမန္မာၿမိဳ႕၀န္အား ထိပါး ေစာ္ကား႐ံုမက ျမန္မာပိုင္ ေရနန္းယာဥ္သာသေဘၤာကို လုယူေျပးျခင္းျဖင့္ စစ္ျဖစ္ေအာင္ ရန္စေလသည္။ ထို႔ေနာက္ အခြင့္အေရး ေတာင္းဆိုေသာစာကို ေပးျပန္ေလသည္။ ျမန္မာတို႔က တတ္ႏိုင္သမွ် လိုက္ေလ်ာျပန္ေသာ္ ထပ္မံ၍ စစ္စရိတ္ေငြ တစ္သန္းကို ထပ္မံေတာင္းဆိုျပန္သျဖင့္ ျမန္မာမင္းသည္ မလႊဲမေရွာင္သာေတာ့ဘဲ အဂၤလိပ္တို႔ႏွင့္ ဒုတိယအႀကိမ္ စစ္ၿပိဳင္တိုက္ခုိက္ရျပန္ေလေတာ့သည္။

၁၂၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ တိုက္ခုိက္ရာ အေရးနိမ့္၍ ျပည္ႏွင့္ ေျမထဲၿမိဳ႕အထိ ဆုတ္ခြါရေလသည္။ ျမန္မာေနျပည္ေတာ္တြင္ မင္းညီမင္းသားတို႔၏ အေရးကလည္း တစ္ေမွာင့္ျဖစ္ေနေလရာ ၁၂၁၄ ခုႏွစ္၊ ျပာသိုလဆန္း ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံ ပဲခူးနယ္ကို အဂၤလိပ္တို႔ သိမ္းယူေၾကာင္း ေၾကညာေလသည္။ ဘႀကီးေတာ္၏ညီေတာ္ မင္းတုန္းမင္းႏွင့္ ကေနာင္မင္းသားတို႔မွာ ရာဇ၀တ္အျပစ္သင့္သူမ်ားကို ထိမ္၀ွက္သည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျပစ္သင့္ေရာက္မည္ရွိစဥ္ ေရႊဘိုသို႔ ထြက္သြားကာ အင္အားစုၿပီးေနာက္ အမရပူရေနျပည္ေတာ္ကို ျပန္လည္တုိက္ခုိက္ေလသည္။ အဂၤလိပ္ႏွင့္ တိုက္ခိုက္ေသာ တပ္မ်ားကိုလည္း ျပန္၍ေခၚရေလေတာ့သည္။