Tuesday, September 14, 2010

အသံုးမ်ားေသာ ျမန္မာဗန္းစကားမ်ား (ဥပစာ ႀကိယာ၀ိေသသနမ်ား) (၁)


ကရြတ္ေပၚတြင္ ကင္းေလွ်ာက္ေသာအခါ အဆံုးမရွိ လည္၍သာေနသည္ကို တင္စား၍ဆိုသည္။

ေစးနဲသည္။
ဤစကားမွာ ပါဠိႏွင့္ဆင္ေသာ္လည္း ပါဠိမဟုတ္ေခ်။ ကတၱရာေစးသည္ ေစးကပ္တတ္သျဖင့္ ဥပစာတင္ကာ ဆင္ေျခဆင္လက္ စသည္ကဲ့သို႔ စကားဖက္ထည့္၍ ေျပာျခင္းျဖစ္သည္။ ကတၱရာ၊ ကတၱေရဟူ၍လည္း ဆိုႏုိင္ဖြယ္ရွိသည္။

ကဖ်က္ယဖ်က္ (လုပ္သည္)
ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးျပဳသည္။
"က" ကုိ ေရးထားရာ မလိုသူက လိုက္၍ ဖ်က္ပစ္ေသာအခါ "က" ကို ပက္လက္လွန္၍ "ယ" အျဖစ္ တစ္ဖန္ေရးသားျပန္ေသာ အခါလည္း လိုက္၍ပင္ ဖ်က္ပစ္ျပန္သည္ကို ပမာျပဳ၍ မည္သို႔မွ် မႏွစ္သက္ဘဲ ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီး မလြတ္တမ္း ေႏွာင့္ယွက္သည္ကို တင္စားဆိုသည္။
အခ်ိဳ႕က "က" ကုိ ဖ်က္လွ်င္ "ယ" ပါ ပ်က္သည္ဟု ဆိုၾကေသးသည္။ ဤသို႔ဆိုလွ်င္ တစ္ခုပ်က္က အျခားဆက္စပ္ေသာ အကၡရာမ်ားလည္း တစ္ပါတည္း ပ်က္ရသည္ဟု တင္စား၍ ဆိုရာေရာက္သည္။

ကြင္းလံုးကၽြတ္ (လြတ္သည္)
လံုး၀ ကင္းလြတ္သည္။
ၫႊတ္၊ ပိုက္ကြင္း၊ ေျခမန္းကြင္း၊ လံုကြင္း စသည္တို႔ကဲ့သို႔ ၀ိုင္းဖြဲ႔ခ်ဳပ္ထားေသာ အေႏွာင္အဖြဲ႔မ်ိဳး တစ္ခုခုမွ အၿငိအတြယ္မရွိ လံုး၀ ကင္းလြတ္ပံုကို ပမာျပဳလ်က္ ျပစ္မႈျပစ္တင္ စြပ္စြဲမႈ စသည္တို႔မွ လြတ္ကၽြတ္ျခင္းကို တင္စားသံုးႏႈန္းၾကသည္။

ၾကက္ပ်ံမက် (စည္ကားသည္)
ပရိသတ္မ်ားျပားစြာ စည္ကားသည္။
ၾကက္မ်ားသည္ အေတာ္အသင့္ ေ၀းေလာက္ေအာင္ ပ်ံႏုိင္သည္ျဖစ္ရာ၊ ပရိသတ္သည္ ၾကက္၏ တစ္ခါပ်ံ အကြာအေ၀းအတြင္း ျပည့္ၾကပ္လ်က္ရွိသျဖင့္ ၾကက္သည္ ထိုအေတာအတြင္း၌ မက်ႏုိင္ေတာ့ဘဲ မိမိအင္အား ရွိသေလာက္ တစ္ႀကိမ္ျပဳႏိုင္မည့္ အကြာအေ၀းသို႔ အေရာက္ ပ်ံသန္းသြားရေလာက္ေအာင္ စည္ကားသည္ဟု တင္စားဆိုသည္။ ၾကက္တစ္ပ်ံ အကြာအေ၀း တစ္ပတ္လည္ ပရိသတ္ျပည့္မွ် စည္ကားသည္ဟု ဆိုလိုသည္။

ငါးရံ႕ျပာလူး (ျဖစ္သည္)
အလြန္ခံုမင္ အားရျခင္းျဖစ္သည္။ ဆႏၵျပင္းထန္သည္။
ငါးရံ႕အရွင္ကို ျပာပူထဲသို႔ ထည့္လုိက္ေသာအခါ တဖ်တ္ဖ်တ္ လႈပ္ရွားလူးလြန္႔ေနသည္ကို အစြဲျပဳ၍ တစ္စံုတစ္ရာ လိုခ်င္တမ္းတေသာအခါ ေနမသိ ထိုင္မသာ လႈပ္ရွားတက္ႂကြလ်က္ အၿငိမ္မေနႏိုင္ရွိသည္ကို ဆိုသည္။

စကားေရာ ေဖာေရာ (လုပ္သည္)
မသိသာေစဘဲ ျပဳသည္။ တစ္စံုတရာ အာ႐ံုေပ်ာက္ေအာင္ စကားျဖင့္ လွည့္ပတ္ဆြဲေဆာင္ေျပာသည္။ စကားအမွန္မွာ စပါးေရာ ဖြဲေရာသာ ျဖစ္သည္။
စပါးေရာင္းရာတြင္ အိတ္ထဲ၌ စပါးေရာ ဖြဲေရာ လံုးေထြးေရာေႏွာ၍ ထည့္လုိက္ပံုကို တင္စား၍ စပါးလိုလိုႏွင့္ ဖြဲပါ ပါသြားေစသည့္နည္းတူ စကားေျပာေနသေယာင္ျဖင့္ မိမိလိုရာကိစၥကို တစ္ဖက္သား မသိမိေစဘဲ အမွတ္မထင္ ေရာႁပြမ္းေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ိဳးတြင္ သံုးႏႈန္းသည္။

စိုက္လိုက္မတ္တတ္ (လုပ္သည္)
တစ္စံုတစ္ခုကို စူးစူးစိုက္စိုက္ ျပဳလုပ္သည္။
သစ္ပင္စိုက္ေသာအခါ တည့္မတ္ေအာင္ စိုက္ပ်ိဳးရေလရာ၊ စိုက္ထားသည့္အလုိက္ အစဥ္မတ္မတ္ပင္ ရွိေနပံုကို စြဲ၍ မယိမ္းမယိုင္ မၿပိဳမလဲဘဲ တသမတ္တည္း ျပဳလုပ္ျခင္းကုိ တင္စား၍ ဆိုၾကသည္။

No comments:

Post a Comment

 
Web Statistics